bán đi một phần các sản phẩm nói trên. Vì vậy, giá trị của hàng hóa tất phải
giảm đi khi giá trị của sản phẩm đó giảm đi, và cùng với nó, là số lượng
tiền tệ có thể được sử dụng để lưu thông hàng hóa cũng giảm đi. Nhưng số
tiền hàng năm bị đưa ra khỏi lưu thông trong nước do sản lượng hàng năm
bị giảm đi sẽ không thể để nằm không vô ích được. Người có tiền thấy có
lợi ích khi đem sử dụng nó. Nhưng vì không thể sử dụng được số tiền đó
vào bất kỳ công việc nào ở trong nước, người đó sẽ phải gửi số tiền đó ra
nước ngoài, bất chấp mọi luật pháp hiện hành và những sự cấm đoán, để
mua hàng tiêu dùng ngoại có thể đem bán lấy tiền ở trong nước. Việc xuất
tiền ra nước ngoài hàng năm như vậy sẽ tiếp tục trong một thời gian góp
thêm một số hàng ngoại cho việc tiêu dùng ở trong nước, ngoài giá trị sản
phẩm hàng năm của nước mình. Những gì đã tiết kiệm được trong những
ngày phồn vinh thịnh vượng từ sản phẩm hàng năm đó và được dùng để
mua vàng và bạc, sẽ đóng góp cho việc hỗ trợ cho tiêu dùng trong lúc thiếu
thốn. Trong trường hợp này, xuất khẩu vàng bạc thường không phải là
nguyên nhân mà chỉ là hậu quả của tình trạng sa sút và có thể trong một
thời gian ngắn nào đó làm giảm nhẹ tình trạng thiếu thốn đó.
Trái lại, số lượng tiền tệ ở mỗi nước tất nhiên tăng lên cùng với giá trị
gia tăng của các sản phẩm hàng năm. Giá trị hàng tiêu dùng được lưu thông
trong xã hội ngày càng tăng hơn lên, nên phải có một số lượng tiền tệ ngày
càng nhiều hơn để dùng cho việc lưu thông hàng hóa. Do đó, một phần sản
phẩm tăng lên đó tất nhiên sẽ được sử dụng để mua thêm số lượng vàng bạc
cần thiết cho việc lưu thông phần sản phẩm còn lại. Lượng tăng của kim
loại quý trong trường hợp này sẽ là hậu quả chứ không phải là nguyên nhân
của sự phồn vinh chung của đất nước. Vàng và bạc được mua theo cách này
ở bất kỳ nơi nào. Lương thực, vải vóc và nhà ở, tiền công trả cho người lao
động và lợi nhuận trả cho người có số vốn được dùng để khai thác các kim
loại đó để đưa ra thị trường, đó là cái giá phải trả cho vàng bạc ở Peru cũng
như ở Anh. Nước nào phải trả giá này không lâu sẽ có trong tay số lượng
kim loại quý mà nước đó cần, và không nước nào sẽ giữ lâu trong tay một
lượng mà nước đó không cần đến.
