lên nhiều hơn về mặt cải tiến và đổi mới so với khoảng một thế kỷ trước
đó, vào lúc chấm dứt những sự bất hòa giữa nhà York và nhà Lancaster.
Ngay vào thời kỳ đó, đất nước chắc cũng ở trong tình trạng tốt đẹp hơn là
dưới thời đô hộ của người Norman. Vào thời kỳ chinh phục của người
Norman, dân chúng cảm thấy còn có một cuộc sống khấm khá hơn so với
thời kỳ hỗn loạn do Thất hùng chế Saxon gây nên. Ngay cả vào thời kỳ xa
xưa này, đất nước chắc chắn còn ở trong tình trạng được cải thiện hơn so
với thời kỳ xâm lược của Julius Ceasar, khi mà dân chúng buộc phải sống
một cuộc đời man rợ chẳng khác chi những người sống dã ở Bắc Mỹ.
Tuy vậy, ở mỗi một trong các thời kỳ đó, không những người có chức,
có quyền và những người giàu có ăn tiêu hoang phí mà còn có những cuộc
chiến tranh không cần thiết và đầy tốn kém xảy ra triền miên, gây nên
những tổn thất lớn cho đất nước và làm cho sự tích lũy của cải bị chậm lại;
cho nên vào cuối thời kỳ, thường thường đất nước lại nghèo hơn lúc ban
đầu. Như vậy, vào thời kỳ may mắn và hạnh phúc nhất, thời kỳ diễn ra kể
từ khi khôi phục lại chế độ quân chủ, có bao nhiêu sự rối loạn và điều bất
hạnh đã xảy ra và đã mang lại cho đất nước những đổ nát, điêu tàn và cùng
cực? Trong đó phải kể đến nạn hỏa hoạn và dịch hạch đã xảy ra ở London,
hai cuộc chiến tranh với Hà Lan, những sự hỗn loạn trong cuộc cách mạng,
cuộc chiến tranh ở Ireland, 4 cuộc chiến tranh hao tài tốn của với Pháp vào
năm 1688, 1702, 1724 và 1756, cùng với hai cuộc nổi loạn năm 1715 và
1745. Trong bốn cuộc chiến tranh với Pháp, đất nước đã phải nợ hơn 145
triệu bảng, đó là chưa kể đến những khoản chi tiêu bất thường mà các cuộc
chiến tranh đó gây ra, vậy tính chung lại, những tổn thất ấy không thể ít
hơn 200 triệu bảng.
Kể từ cuộc cách mạng, một phần không nhỏ sản phẩm hàng năm của
ruộng đất và kinh doanh trong toàn quốc đã phải sử dụng vào những công
việc duy trì số lượng lớn binh sĩ và những người có liên quan, họ là những
lực lượng phi sản xuất mà sức lao động của họ không hề tái tạo lại phần
nào mức tiêu dùng của chính bản thân họ, chứ còn nói chi đến lợi nhuận.
Nếu chiến tranh không xảy ra, và do đó, không ngốn hết một số vốn lớn
như thế, tất nhiên phần lớn số tiền đó chắc đã phải được dùng vào việc thuê
