Khi trở nên chủ ruộng đất, những người này cũng tìm những người lao
động khác giúp mình canh tác. Đến lượt những người lao động mới đến, họ
cũng chỉ ở không lâu rồi lại rời bỏ chủ mà đi kiếm ruộng đất để tự mình
khai thác lấy. Do tiền công trả cho người lao động cao nên đã khuyến khích
hôn nhân. Các trẻ em sinh ra từ các cuộc hôn nhân đó được nuôi và chăm
sóc tốt, và khi chúng đến tuổi lao động, giá trị sức lao động của chúng thừa
đủ để trả cho mọi chi phí nuôi nấng chúng nên người. Khi đến tuổi trưởng
thành, chúng lại tiếp tục mua đất bằng giá tiền công cao của chúng và lại
trở thành các chủ ruộng đất như ông, cha chúng trước đó.
Ở các nước khác, tiền thuê ruộng đất và lợi nhuận ngốn hết số tiền
công. Hai tầng lớp trên cùng nhau áp bức tầng lớp dưới. Nhưng ở các thuộc
địa mới, lợi ích của hai tầng lớp trên buộc họ phải đối xử rộng rãi và nhân
hậu hơn đối với tầng lớp dưới, ít nhất là trong tình hình mà tầng lớp dưới
này không phải là người nô lệ. Người ta mua với giá rẻ mạt các khu đất
hoang vu nhưng hết sức màu mỡ.
Người chủ và cũng là người khai thác đất hoang thu được lợi tức ngày
càng nhiều do biết đầu tư vào việc cải tạo đất. Nhưng họ cũng không thể
làm việc đó một mình được và cần phải có sức lao động của nhiều người
khác trong việc khai thác và trồng trọt. Do số lao động cần thiết lại quá ít
và số đất đai cần phải khai khẩn lại quá nhiều, cho nên họ khó có thể tìm đủ
số nhân công mà họ cần thuê mướn. Lúc đó, họ không đếm xỉa gì tới tiền
công cao hay thấp miễn sao thuê được người làm dù phải trả bất kỳ giá nào.
Người lao động làm thuê rất phấn khởi trước việc trả tiền công lao động
cho họ.
Đất đai màu mỡ mà giá bán lại quá rẻ đã khuyến khích các chủ đồn
điền cố gắng cải tạo đất và sẵn sàng trả tiền công cao cho nhân công giúp
việc. Trong số tiền công đó có cả hầu như toàn bộ giá của đất. Cho nên mặc
dù tiền công cao, nó vẫn thấp so với giá trị mà nó mang lại cho chủ đất.
Điều gì khuyến khích dân chúng trong việc cải tạo đất thì cũng thúc dục họ
tiến lên làm giàu để tăng thêm của cải cho bản thân.
Các thuộc địa cũ của Hy Lạp đã nhanh chóng vươn tới sự giàu có
phồn vinh hình như cũng trong hoàn cảnh giống như vậy. Chỉ trong vòng
