ràng là tạo thuận lợi cho các nước có độc quyền buôn bán so với các nước
khác.
Lợi thế này tuy thế cũng chỉ là lợi thế tương đối, chứ không phải tuyệt
đối. Lợi thế này có được là nhờ việc chèn ép nền công nghiệp và sản phẩm
của các nước khác hơn là nhờ việc phát triển nền công nghiệp và sản phẩm
của nước mình cao hơn mức có thể đạt được trong trường hợp được tự do
buôn bán.
Chẳng hạn như do độc quyền của Anh mà thuốc lá của Maryland và
Virginia bán ở Anh rẻ hơn ở Pháp, vì Anh thường bán lại một phần khá lớn
thuốc lá cho Pháp. Nhưng nếu Pháp và các nước Châu Âu khác được tự do
buôn bán với Maryland và Virginia, thì thuốc lá của các thuộc địa này
không những được bán rẻ hơn ở các nước đó, mà cả ở Anh nữa. Vì có thị
trường rộng lớn hơn nhiều, nên sản lượng thuốc lá có thể tăng nhiều, và lợi
nhuận của đồn điền trồng thuốc lá có thể tăng nhiều, và lợi nhuận của đồn
điền trồng thuốc lá sẽ giảm xuống mức tự nhiên như lợi nhuận của đồn điền
trồng ngũ cốc. Giá thuốc lá có thể sẽ giảm thấp hơn chút ít so với hiện nay.
Cũng một lượng hàng hóa của Anh hoặc của các nước khác sẽ có thể mua
được ở Maryland và Virginia một lượng thuốc lá nhiều hơn hiện nay, và do
đó sẽ được bán với giá cao hơn. Và trong trường hợp được buôn bán tự do,
thì những tác động kiểu này còn thể hiện rõ nét hơn nữa. Nước Anh sẽ
không còn có lợi thế đối với các nước khác. Nước Anh sẽ có thể mua thuốc
lá của thuộc địa rẻ hơn chút ít và do đó bán hàng hóa của mình đắt hơn chút
ít so với hiện nay. Nhưng nước Anh sẽ không thể mua thuốc lá rẻ hơn và
bán hàng hóa của mình đắt hơn so với các nước khác. Nước Anh sẽ có thể
giành được lợi thế tuyệt đối, nhưng tất nhiên sẽ mất lợi thế tương đối.
Nhưng để có lợi thế tương đối đó trong mậu dịch với thuộc địa, để
thực hiện dự án hiểm độc là loại trừ các nước ra khỏi phạm vi mậu dịch đó,
nước Anh không những đã hy sinh một phần lợi thế tuyệt đối của mình, mà
còn cam chịu những bất lợi tuyệt đối và tương đối trong hầu hết các ngành
thương mại khác.
Khi nước Anh chiếm được độc quyền buôn bán với thuộc địa, thì vốn
của nước ngoài mà trước đây được sử dụng, bị rút ra khỏi ngành thương
