quá nhanh. Vốn thương mại của nước Anh tuy rất lớn, nhưng không phải
vô tận, và mặc dù đã tăng nhiều sau khi có luật hàng hải, nhưng đã không
tăng cùng tỷ lệ như mậu dịch với thuộc địa, cho nên không thể không rút
vốn từ các ngành khác, và các ngành khác đó không thể không bị giảm sút.
Thứ hai là, độc quyền thương mại này đã góp phần giữ mức lợi nhuận
của các ngành khác nhau ở Anh cao hơn mức tự nhiên (thông thường), khi
mà tất cả các nước được tự do buôn bán với các thuộc địa của Anh.
Bằng cách loại trừ mọi khoản vốn của nước ngoài, độc quyền buôn
bán với thuộc địa để làm giảm tổng số vốn được dùng xuống mức thấp hơn
mức tự nhiên trong trường hợp được tự do buôn bán. Nhưng khi sự cạnh
tranh vốn trong ngành đó giảm đi, thì tỷ suất lợi nhuận trong ngành đó nhất
định tăng lên. Cũng như vậy, khi cạnh tranh vốn của Anh trong tất cả các
ngành khác giảm xuống, thì lợi nhuận của Anh trong tất cả các ngành khác
giảm xuống, thì lợi nhuận của Anh trong tất cả các ngành khác đó nhất định
tăng lên. Dù quy mô vốn thương mại của nước Anh có là thế nào đi chăng
nữa, thì độc quyền buôn bán với thuộc địa chắc là đã làm tăng tỷ suất thông
thường của lợi nhuận Anh cao hơn trong tất cả các ngành thương mại khác
so với khi không có độc quyền đó.
Nếu sau khi thiết lập hàng hải mà tỷ suất thông thường của lợi nhuận
Anh giảm xuống đáng kể, thì chắc là tỷ suất đó đã giảm thấp hơn, nếu như
độc quyền, do luật đó đặt ra, không góp phần duy trì tỷ suất đó.
Nhưng cái gì mà làm tăng tỷ suất lợi nhuận thông thường ở một nước
cao hơn so với khi không có độc quyền, thì cái đó nhất định làm cho nước
đó phải chịu bất lợi thế tuyệt đối và tương đối trong mọi ngành thương mại
mà nước đó không có độc quyền.
Nước đó phải chịu bất lợi thế tuyệt đối, vì trong các ngành thương
mại, mà nước đó không có độc quyền, các nhà buôn không thể có lợi nhuận
nhiều hơn nếu không bán hàng nhập và hàng xuất ra nước ngoài với giá đắt
hơn, vừa bán đắt hơn, phải vừa mua ít hơn vừa bán ít hơn, phải vừa hưởng
thụ ít hơn, vừa sản xuất ít hơn so với khi có độc quyền.
Nước đó phải chịu bất lợi thế tương đối, vì trong các ngành thương
mại, mà nước đó không có độc quyền, thì các nước khác có thể vừa hưởng
