lợi như vậy đã tạo điều kiện cho 2 thuộc địa này khắc phục mọi trở ngại do
các công ty độc quyền gây ra. Địa thế này còn giúp Batavia khắc phục điều
kiện khí hậu khắc nghiệt nhất trên thế giới.
Người ta kể rằng tại các hòn đảo trồng gia vị, người Hà Lan đã đốt hết
số gia vị mà họ cho là thừa, không thể bán hết ở Châu Âu, làm như vậy là
để đảm bảo mức lợi nhuận cần thiết của họ. Ở Bengal, công ty của Anh
chưa thiết lập được một hệ thống có sức tàn phá như vậy, nhưng trong vòng
một, hai thế kỷ này, chính sách của các công ty của Anh chắc là cũng đã có
sức tàn phá như chính sách của người Hà Lan. Tôi không muốn quy lỗi cho
công ty Đông Ấn, lại càng không muốn gắn tôi cho bất kì cá nhân nào. Đây
là chế độ quản lý mà tôi muốn xem xét, chứ không phải thái độ của những
người đã thừa hành trong chế độ đó. Họ đã hành động như tình thế đã sui
khiến họ, và những ai lớn tiếng kêu gào chống họ, chắc gì đã hành động tốt
hơn họ.
Bởi vậy, các công ty độc quyền như vậy gây ra nhiều phiền toái về
mọi mặt, gây bất lợi cho các nước có các công ty đó, và gây thiệt hại cho
những ai không may mắn chịu sự quản lý cả các công ty đó.
