Chương IX
CÁC HỆ THỐNG NÔNG NGHIỆP,
HAY LÀ CÁC HỆ THỐNG KINH
TẾ HỌC CHÍNH TRỊ, ĐẠI DIỆN
CHO SẢN PHẨM CỦA ĐẤT ĐAI
NHƯ LÀ NGUỒN CUNG CẤP
CHÍNH HOẶC DUY NHẤT ĐEM
LẠI THU NHẬP VÀ CỦA CẢI CHO
MỖI NƯỚC
C
ác hệ thống nông nghiệp trong kinh tế học chính trị không đòi hỏi phải
giải thích dài như đối với hệ thống thương mại hoặc chế độ trọng thương.
Hệ thống tiêu biểu cho sản phẩm của đất đai như là nguồn duy nhất
đem lại thu nhập và của cải cho mỗi nước, theo chỗ tôi biết, chưa được một
nước nào chấp nhận, hiện nay nó chỉ tồn tại trong suy tưởng của một số ít
người uyên bác ở Pháp. Có lẽ là không nên xem xét dài dòng những nhược
điểm của một hệ thống mà chưa hề và chắc là sẽ không làm thiệt hại cho
một nơi nào trên thế giới. Song, tôi chỉ cố gắng giải thích một cách rõ ràng
những nét đại cương của một hệ thống độc đáo này.
Ông Colbert một bộ trưởng nổi tiếng của nhà vua Louis XIV, là một
con người trung thực, cần mẫn và uyên bác, dày dạn kinh nghiệm và sắc
sảo trong việc xem xét bằng hạch toán quốc gia, tức là ông ta có khả năng
đưa phương pháp và nền nếp vào việc thu chi ngân quỹ nhà nước.
