luôn luôn tùy thuộc số mỏ vàng, bạc tìm thấy vào thời kỳ có sự trao đổi như
vậy. Vào thế kỷ thứ 16, số mỏ vàng, bạc được tìm thấy rất nhiều ở Châu Âu
giảm xuống còn khoảng 1/3 giá vàng, bạc trước đó. Do hai thứ kim loại này
tiêu phí ít sức lao động hơn để khai thác chúng, cho nên giá bán hai kim
loại này ở chợ không mua được lượng hàng hóa có nhiều sức lao động như
trước, và cuộc cách mạng về giá trị của vàng bạc, mặc dù có thể là lớn nhất,
chưa phải là cuộc cách mạng duy nhất mà lịch sử nói tới. Nhưng vì một
phương tiện tự nhiên để đo lường số lượng, như phút (bộ), sải hoặc nắm,
mà luôn luôn thay đổi về đại lượng riêng của nó, không thể là một phương
tiện chính xác để đo số lượng các vật khác, cho nên một loại hàng hóa, mà
luôn thay đổi giá trị riêng của nó, không thể dùng để đo giá trị của hàng hóa
khác. Các lượng lao động bằng nhau, ở bất kỳ thời gian và địa điểm nào, có
thể được coi như ngang giá trị đối với người lao động. Trong tình trạng sức
khỏe tinh thần và cơ thể bình thường, với mức độ bình thường về kỹ năng
và tài giỏi, anh ta bao giờ cũng làm việc với cường độ lao động và mức độ
sảng khoái như nhau. Cái giá mà anh ta phải trả luôn luôn là như nhau, bất
kể số lượng hàng hóa mà anh ta nhận được nhờ công lao động của anh ta.
Thật vậy, với sức lao động này anh ta đôi khi mua được hàng hóa nhiều
hơn, đôi khi mua được ít hơn, nhưng đó chính là giá trị của các hàng hóa đó
thay đổi, chứ không phải giá trị lao động đã mua chúng. Ở bất kỳ thời nào
và nơi nào, hàng hóa sẽ đắt khi người ta thấy khó mà vươn tới được hoặc
phải mất nhiều lao động để mua được hàng hóa đó, và hàng hóa rẻ khi dễ
mua hơn hoặc chỉ cần mua với rất ít sức lao động. Vì thế cần phải nhận
thức rằng lao động tự nó không bao giờ thay đổi về giá trị riêng của nó và
chỉ có lao động bao giờ cũng được coi là tiêu chuẩn thực tế và cao nhất để
qua đó có thể đánh giá và so sánh giá trị của mọi hàng hóa ở bất kỳ thời
nào và địa điểm nào. Lao động là giá thực của mọi hàng hóa; tiền chỉ là giá
danh nghĩa mà thôi.
Nhưng mặc dù đối với người lao động, các lượng lao động bằng nhau
luôn luôn có giá trị bằng nhau, song đối với người thuê lao động thì các
lượng lao động này hình như khi thì có giá trị lớn hơn khi thì nhỏ hơn.
Người thuê lao động khi thì thuê bằng một số lượng hàng hóa nhiều hơn
