CỬA SÔNG
Nguyễn Minh Châu
www.dtv-ebook.com
Chương 10
Xét về họ gốc, gia đình ông cụ Lâm ở xóm trong đồng, cái xóm to
nhất trong năm xóm của làng Kiều. Hiện nay nhà chị Quý ở đấy.
Có thể nói vợ chồng ông cụ Lâm là người đã có công "khai thiên lập
địa" ra cái xóm đồng muối. Sáu chục năm về trước, ông cụ đi ở cày ruộng
cho một gia đình giàu có cự phách. Trong nhà ấy có một người con gái mà
lão chủ vô tình nhặt được ở một xó chợ nào đó. Một hôm, lão chủ gọi anh
canh điền còn trẻ tuổi đến, bảo một câu trống không: "Tao cho mày con bé
ấy. Từ nay hai chúng mày là vợ chồng!". Lão nổi tiếng ác ngầm và keo kiệt.
Trước nhà lão có cái cổng xây vòm cuốn, then cửa gài theo kiểu đóng
chuồng trâu. Hai vợ chồng ông cụ Lâm ở cho nhà lão đến khi có đứa con
trai đầu lòng thì xin ra ở riêng. Một buổi sớm, ông cụ Lâm một tay bế con,
một tay ôm một bó lát giường bằng thứ đăng cũ đã thải. Bà cụ bưng một cái
thúng đựng vài cái bát mẻ. Đấy là tất cả gia tài của họ khi bước qua cái
vòm cổng cuốn, bắt đầu cuộc đời tự do của mình.
Hai người đi lang thang, tối đến phải ra bãi cắt lá sú giải ra rồi lát tấm
đăng cho con ngủ. Hồi ấy, cánh bãi xóm đồng muối đâu được như bây giờ.
Đấy chỉ là một cái hói nước mặn vắng tanh vắng ngắt, chỉ có cỏ lông
chông, sú vẹt và bóng ma trơi ban đêm bay chập chờn. Chẳng khác nào một
con rồng đang giữa cơn đau quặn, dòng sông Kiều đến mùa nước lũ lại vật
mình vật mẩy vào hai bên bờ. Từng lớp phù sa dồn ra phía cửa sông, bồi
vào cánh hói. Hai vợ chồng, sau một đêm bàn tính, quyết định cắm lại đấy.
Hai người đấu sức nhau lại đắp một cái nền nhà rất cao, nằm trơ trọi như
chiếc cù lao giữa kỳ con nước sinh. Công việc làm ăn ban đầu cực kỳ khó
nhọc, sức hai người vượt qua được cũng thật ghê gớm! Những người nghèo
