CUỘC CÁCH MẠNG BỊ PHẢN BỘI - Trang 120

của Nhà nước mà của các nhóm. Chúng là một bước tiến lớn so với nông
nghiệp chia vụn. Chúng có dẫn đến xã hội chủ nghĩa được không? Cái đó
còn tùy một loạt tình huống bên trong và bên ngoài liên quan đến hệ thống
xô-viết nhìn trong toàn bộ; và còn một điều nữa không kém phần quan
trọng là những tình huống liên quan đến tình hình thế giới.
Cuộc đấu tranh giữa nông dân và Nhà nước còn lâu mới kết thúc.
Tổ chức hiện tại của nông nghiệp, vẫn còn nhiều bất ổn, không phải cái gì
khác hơn là một sự thỏa thuận tạm thời giũa hai địch thủ sau một cuộc nội
chiến gay go. Đúng, 90% các hộ đã tập thể hóa: và các đồng ruộng nông
trường tập thể đã chiếm 94% sản suất nông nghiệp. Ngay như không tính
một số nông trường giả hiệu nào đó che dấu những quyền lợi riêng tư, ta
phải thừa nhận các mảnh canh tác nhỏ đã bị đánh bại trong tỷ lệ chín phần
mười. Nhưng cuộc đấu tranh thật sự giữa các lực lượng và khuynh hướng
trong các làng xã dù sao cũng vượt quá mức sự đối lập đơn giản giữa các
nông dân cá thể và các nông trường.
Để làm yên nông thôn, Nhà nước đã phải công nhận nhiều nhượng
bộ lớn cho các khuynh hướng cá thể và đầu óc sở hữu của nông dân, bắt
đầu bằng việc long trọng trao trả đất đai cho nông trường tập thể được
hưởng thụ đời đời, có nghĩa là xóa bỏ việc quốc hữu hóa ruộng đất. Ảo
tưởng pháp lý chăng? Tùy theo tương quan lực lượng, nó có thể trở thành
thực tế và nay mai sẽ là trở ngại lớn cho nền kinh tế kế hoạch hóa. Tuy
nhiên, điều quan trọng hơn nhiều là Nhà nước bắt buộc phải cho phép sống
lại những cơ sở nông nghiệp cá nhân trên những mảnh nhỏ với bò cái, lợn,
cừu, gà, vịt, v.v…Bù cho việc xâm phạm đến công cuộc xã hội hóa và sự
giới hạn việc tập thể hóa ấy, người nông dân có đôi chút của cải chịu làm
ăn yên ổn trong các nông trường tập thể, thực hiện nghĩa vụ của mình đối
với Nhà nước mặc dù chưa hăng hái lắm lúc này. Những quan hệ mới ấy
còn nằm trong những dạng mơ hồ đến nỗi khó nói lên được bằng con số,
cho dù các thống kê xô-viết trình bày thật thà hơn. Nhưng có nhiều lý do để
nghĩ rằng, đối với người nông dân, mảnh tài sản con con, cá nhân ấy, lúc
này quan trọng hơn là nông trường. Tức là cuộc đấu tranh giữa các khuynh
hướng cá nhân và tập thể còn chứa đựng trong toàn bộ cuộc sống ở nông