chiến thắng đối với quân đội các nước văn minh. Phải có những chiến bại
trong những cuộc chiến tranh với nước ngoài và những cuộc vật lộn bên
trong mới tôi luyện lại được tính cách dân tộc của quân đội Nga; Hồng
quân chỉ có thể sinh ra trên một cơ sở xã hội và tâm lý mới. Tính thụ động,
tinh thần theo bầy và sự qui phục thiên nhiên, trong các thế hệ trẻ, phải
nhường chỗ cho sự táo bạo và coi trọng kỹ thuật. Đồng thời với sự thức
tỉnh ý thức cá nhân, trình độ văn hóa cũng tiến hơn. Những người không
biết chữ được gọi tòng quân ngày càng ít đi; hồng quân không giải ngũ cho
người nào không biết đọc biết viết. Tất cả các môn thể thao được luyện tập
say sưa và lan ra cả ngoài quân đội. Huy hiệu bắn súng giỏi trở thành phổ
biến trong viên chức, công nhân, sinh viên. Các giày trượt tuyết mùa đông
đem lại cho các đơn vị quân đội một tính cơ động trước kia không có.
Những kết quả đáng chú ý đã đạt được trong nhảy dù, tàu lượn, tàu bay.
Những chiến tích của hàng không ở Bắc cực và trên tầng bình lưu có luôn
trong đầu óc mọi người. Tất cả những dãy đỉnh cao ấy hợp thành cả một
dãy cao đã đạt được.
Không cần lý tưởng hóa tổ chức hoặc các phẩm chất tác chiến của
hồng quân trong cuộc nội chiến. Những năm ấy đối với những cán bộ trẻ là
những năm thử lửa lớn. Những người lính thường của quân đội Nga hoàng,
những hạ sĩ, thiếu úy tự phát hiện ra là những người biết tổ chức và biết chỉ
huy; nghị lực của họ được tôi luyện trong những trận đánh lớn. Những
người tự học ấy thường hay bị đánh bại, nhưng cuối cùng họ đánh thắng.
Những người giỏi nhất trong bọn họ sau đó đi vào học tập chăm chỉ. Những
nhà chỉ huy quân sự hiện nay, tất cả đã qua trường học của nội chiến, đa số
đã tốt nghiệp Học viện quân sự hoặc theo những quá trình bổ túc đặc biệt.
Gần một nửa sĩ quan cao cấp đã được tiếp thu một sự giáo dục quân sự
thích đáng, những người khác, một sự giáo dục trung bình. Lý thuyết đã
cho họ một kỷ luật cần thiết trong tư duy nhưng không giết mất tính táo bạo
được khơi lên vì những cuộc hành quân đầy kịch tính trong nội chiến. Thế
hệ ấy ngày nay nằm trong khoảng bốn mươi và năm mươi tuổi, tuổi của sự
cân bằng các lực lượng thể xác và tinh thần, sáng kiến táo bạo dựa trên kinh
nghiệm và không bị kinh nghiệm kéo trì lại.