CUỘC CÁCH MẠNG BỊ PHẢN BỘI - Trang 50

Không có một chính phủ nào khác trên thế giới lại nắm được trong tay vận
mệnh của đất nước đến mức độ đó. Thành công hay thất bại của một anh tư
bản tùy thuộc trong một chừng mực rất lớn, có khi trong một chừng mực có
tính quyết định, dù không hoàn toàn, những phẩm chất cá nhân của anh ta.
Mutatis mutandis (thay đổi cái cần phải thay đổi), chính phủ xô viết đối với
toàn bộ nền kinh tế tự đặt mình vào tình thế của anh tư bản đối với nhà máy
riêng của anh ta. Tính tập trung của nền kinh tế làm cho chính quyền trở
thành một nhân tố có tầm quan trọng hơn. Và chính vì thế mà đường lối của
chính phủ phải được xem xét, đánh giá không phải trên những bản tổng kết
sơ lược, không phải trên như con số trần trụi của thống kê mà trên vai trò
đặc biệt của sự dự kiến sáng suốt, và sự lãnh đạo có kế hoạch trong việc thu
hoạch các kết quả.
Những ngoắt ngoéo trong đường lối của chính phủ, đồng thời với
những mâu thuẫn của tình hình, nói lên sự kém cỏi của những người lãnh
đạo trong sự tìm hiểu những mâu thuẫn ấy và đề ra những biện pháp phòng
ngừa. Những sai lầm của lãnh đạo không dễ dàng tính bằng phương pháp
kế toán. Chỉ một sơ đồ vạch ra những ngoắt ngoéo mới cho phép chúng ta
kết luận một cách chắc chắn những sai lầm ấy đã buộc nền kinh tế xô viết
phải chịu những tổng chi phí lớn lao.
Đúng là người ta không thể hiểu, nếu chỉ đề cập lịch sử theo quan
điểm thuần lý, tại sao và như thế nào phân số nghèo tư tưởng nhất và có
nhiều khuyết điểm, sai lầm nhất lại thắng được tất cả các nhóm khác và tập
trung trong tay mình một quyền lực không giới hạn. Sự phân tích trong
phần sau sẽ cho chúng ta chìa khóa của bí mật này. Chúng ta cũng sẽ thấy
các phương pháp quan liêu của chính phủ chuyên chế ngày càng mâu
thuẫn với các nhu cầu của nền kinh tế và văn hóa, và tính tất yếu từ đó sẽ
làm nảy sinh những khủng hoảng mới và những chấn động mới trong sự
phát triển của Liên xô.
Nhưng trước khi đề cập việc nghiên cứu vai trò kép của bộ máy
quan liêu “xã hội chủ nghĩa,” chúng tôi phải trả lời câu hỏi sau: vậy thì cán
cân tổng quát của thành tựu là gì? Chủ nghĩa xã hội đã có thật chưa? Hoặc,
thận trọng hơn: Những thành công kinh tế và văn hóa đạt được có giúp