CUỘC CÁCH MẠNG BỊ PHẢN BỘI - Trang 87

(Tseretelli) lên nắm quyền, không phải là những người này “thông minh
hơn” hoặc “tài giỏi hơn” đám cận thần của Nga hoàng mà là họ đại diện, ít
ra là tạm thời, cho quần chúng nhân dân cách mạng đang trỗi dậy chống
chế độ cũ. Nếu Kêrenski đã có thể buộc Lênin sống trong vòng bất hợp
pháp và đẩy vào tù những lãnh tụ bônsêvich khác, không phải là những
phẩm chất cá nhân của ông ta đã khiến cho ông ta hơn được những người
kia mà là do đại đa số công nhân, và binh lính trong những ngày đó còn đi
theo giai cấp tiểu tư sản yêu nước. Cái “hơn” cá nhân của Kêrenski, nếu
dùng chữ ấy không sai chỗ, đúng là ở chỗ ông ta không thấy được xa hơn
đại đa số. Đến lượt những người bônsêvich chiến thắng nền dân chủ tiểu tư
sản, không phải nhờ ở tính ưu việt của các lãnh tụ của họ mà nhờ ở sự tập
hợp lại các lực lượng, giai cấp vô sản cuối cùng đã lôi kéo được giai cấp
nông dân bất bình chống lại giai cấp tư sản.
Sự liên tục của các giai đoạn cuộc đại cách mạng Pháp, lúc lên cũng
như lúc xuống, cũng chứng tỏ rõ ràng sức mạnh của những “thủ lĩnh” và
những “anh hùng” trước hết là ở sự tương hợp ăn nhịp của họ với tính chất
các giai cấp và tầng lớp xã hội ủng hộ họ; do cái mối tương hợp ấy chứ
không phải do những tài ba tuyệt đối nhất của họ đã cho phép mỗi người
trong họ ghi dấu ấn nhân cách của mình trong một giai đoạn lịch sử nhất
định. Trong sự lần lượt lên nắm quyền của những Mirabo (Mirabeau),
Bơritxô (Brissot), Rôbetspie (Robespierre), Bara (Barras), Bônapactơ
(Bonaparte) có một sự chính đáng khách quan, mạnh hơn rất nhiều so với
những nét riêng biệt của mỗi nhân vật chủ chốt trong lịch sử.
Mọi người đều biết cho đến nay tất cả các cuộc cách mạng đều gây
ra sau chúng những trào lưu phản động và cả những cuộc phản cách mạng;
đúng là những cuộc phản cách mạng chưa bao giờ lôi đất nước trở về điểm
xuất phát, nhưng bao giờ cũng cướp đoạt được của đất nước phần lớn
những chiến quả đã giành được. Theo lệ thường, những người tiền phong,
những người khởi xướng, những người cầm đầu quần chúng trong giai
đoạn thứ nhất là những nạn nhân của đợt sóng phản động đầu tiên, trong
lúc người ta thấy xuất hiện ở hàng đầu những người hôm qua còn đứng ở
hàng thứ, những người này bắt tay với những kẻ thù hôm trước của cách