mạng. Những cuộc đọ kiếm bi thảm của các vai trò chính trên sân khấu
chính trị che giấu những bước trượt trong tương quan giữa các giai cấp, và -
điều này cũng không kém quan trọng - những thay đổi sâu sắc trong tâm lý
quần chúng, hôm qua còn mang tính cách mạng…
Trả lời nhiều đồng chí đã ngạc nhiên hỏi về hoạt động của đảng
bônsêvich và giai cấp công nhân, sáng kiến cách mạng của họ, niềm tự hào,
nguồn gốc bình dân của họ ngày nay thế nào, thay vì những phẩm chất ấy,
từ đâu mọc ra ngần ấy thứ xấu xa, hèn hạ, nhút nhát, tâm lý ngoi lên,
Racôpski (Rakovski) nêu lên những diễn biến của cách mạng Pháp thế kỷ
XVIII và câu chuyện Babớp (Babeuf), ra khỏi nhà tù tu viện (Abbaye),
cũng sửng sốt tự hỏi dân chúng anh hùng các ngoại ô Pari bây giờ như thế
nào. Cách mạng là một hiện tượng nuôi sống nhiều nghị lực cá nhân và tập
thể. Cân não không chịu đựng nổi, lương tâm ngã gục, tư chất hao mòn.
Các sự kiện diễn ra nhanh quá khiến cho những sinh lực mới không kịp trỗi
dậy bù cho những hao mòn mất mát. Đói khát, thất nghiệp, tổn thất về đội
ngũ cán bộ cách mạng, sự loại trừ quần chúng ra khỏi những cương vị lãnh
đạo, tất cả đã dẫn đến một sự suy kiệt thể xác và tinh thần sâu sắc của các
vùng ngoại ô đến nỗi phải hơn ba mươi năm sau mới đứng dậy được.
Sự khẳng định mang tính tiên đề của các nhà báo Xô viết cho rằng
những quy luật của các cuộc cách mạng tư sản “không” vận dụng được vào
cách mạng vô sản, là không có một nội dung khoa học nào cả. Tính chất vô
sản của cách mạng Tháng mười là do tình hình thế giới và do một tương
quan nào đó của các lực lượng trong nước mà có. Nhưng ở Nga, bản thân
các giai cấp đã hình thành trong lòng xã hội man rợ của thời Sa hoàng và
một chế độ tư bản lạc hậu, và không được chuẩn bị sẵn sàng làm cách
mạng xã hội chủ nghĩa. Không những thế mà còn hoàn toàn ngược lại: giai
cấp vô sản Nga, còn lạc hậu về nhiều mặt, chỉ trong vài tháng, đã có bước
nhảy chưa từng có trong lịch sử, từ một đế chế bán phong kiến sang nền
chuyên chính xã hội chủ nghĩa. Chính vì thế mà trong giai cấp lao động,
phe phản động nhất định đòi khuếch trương quyền của chúng. Nó (phe
phản động) lớn lên trong những cuộc chiến tranh tiếp theo. Những điều
kiện bên ngoài và các sự kiện không ngừng tiếp sức cho nó. Cuộc can thiệp