ngoặt theo lệnh trên, những cơ quan không bị ai kiểm soát coi thường cơ
sở, phục tùng Cờremlanh một cách thấp hèn. Trong những năm đầu sau khi
nắm được chính quyền, khi đảng bắt đầu phủ một lớp rỉ quan liêu, bất cứ
người bônsêvich nào, Stalin cũng như ai khác, sẽ coi là vu khống bỉ ổi kẻ
nào dám chiếu lên màn ảnh hình ảnh của đảng như mười hoặc mười lăm
năm sau này.
Lênin và những đồng chí thân cận luôn luôn lo lắng hàng đầu việc
phòng ngừa cho hàng ngũ của đảng bônsêvich tránh khỏi những tệ lậu của
chính quyền. Tuy nhiên sự kết nối mật thiết và đôi khi sự phối hợp các cơ
quan của đảng và Nhà nước ngay từ những năm đầu gây ra thiệt hại không
thể chối cãi cho sự tự do và mềm dẻo của chế độ nội bộ đảng. Nền dân chủ
co lại cùng với sự gia tăng của các khó khăn. Đảng muốn, và ban đầu hy
vọng, gìn giữ sự tự do đấu tranh chính trị trong khuôn khổ các Xô viết.
Cuộc nội chiến đem đến cho niềm hy vọng đó một sự hiệu chỉnh nghiêm
khắc, các đảng đối lập lần lượt bị giải thể. Các thủ lĩnh của chủ nghĩa
bônsêvich coi những phương sách đó – những phương sách mâu thuẫn hiển
nhiên với tinh thần dân chủ Xô viết – không phải là những quyết định có
tính nguyên lý mà là những bức thiết mang tính giai đoạn của quốc phòng.
Sự lớn lên nhanh chóng của đảng cầm quyền, trước tình thế mới mẻ
và lớn lao của các nhiệm vụ, không tránh khỏi làm nảy sinh những bất đồng
quan điểm. Những trào lưu chống đối, ngấm ngầm trong nước, gây áp lực
bằng nhiều cách lên đảng duy nhất hợp pháp, làm nghiêm trọng thêm tính
gay gắt giữa các đấu tranh phe phái. Vào giai đoạn cuối của cuộc nội chiến,
cuộc đấu tranh ấy mãnh liệt đến mức đe dọa làm lung lay chính quyền.
Tháng ba 1921, đương lúc có cuộc nổi dậy ở Cơrôngstat (Cronstadt) lôi
cuốn không ít người bônsêvich, đại hội X của đảng buộc phải cấm chỉ các
phe nhóm, có nghĩa là mở rộng chế độ chính trị của Nhà nước sang đến
sinh hoạt nội bộ của đảng lãnh đạo. Xin nhắc lại, sự cấm đoán những phe
nhóm phải coi là một phương sách đặc biệt cần loại bỏ ngay, khi có một sự
cải tiến đáng kể về tình hình. Vả lại ban chấp hành trung ương tỏ ra hết sức
thận trọng khi áp dụng đạo luật mới này và đặc biệt rất chăm lo không bóp
nghẹt sinh hoạt nội bộ đảng.