con người là một bước chuyển tiếp dễ dàng tới niềm tin rằng: vì tất cả các
thể chế đều do con người tạo ra, nên chúng ta chắc chắn phải có đầy đủ sức
mạnh để thay đổi lại hình thức của chúng theo bất cứ cách nào mà chúng ta
muốn
. Dù thoạt đầu kết luận này nghe có vẻ hoàn toàn bình thường,
nhưng thực ra nó hoàn toàn lại là một non sequitur (suy luận không dựa
trên tiền đề), xuất phát từ cách sử dụng nước đôi của cụm từ thể chế. Nó chỉ
hợp lí nếu như tất cả các hệ thống tổ chức “hướng đích” đều là kết quả của
các dự định hay kế hoạch. Nhưng các hiện tượng như ngôn ngữ hay thị
trường, tiền tệ hay các chuẩn mực đạo đức đều không phải là những sản
phẩm nhân tạo thực sự, không phải là sản phẩm của các hành động sáng tạo
có chủ ý
. Chúng không những không được một bộ óc nào thiết kế ra, mà
còn được gìn giữ, và hoạt động được, dựa trên hành động của những người
vốn chẳng có ý định bảo tồn chúng. Và, vì chúng không dựa trên bản thiết
kế mà dựa trên những hành động cá nhân không được chúng ta kiểm soát,
nên ít nhất chúng ta không thể cứ cho là mình có thể sử dụng một tổ chức
bất kì nào đó, tại đó mọi vận động của các bộ phận cấu thành được kiểm
soát một cách có chủ ý, để nâng cấp, hoặc thậm chí chỉ sánh kịp, khả năng
hoạt động của chúng. Chừng nào chúng ta còn chịu khó bồi đắp kiến thức
về những sức mạnh tự phát, chúng ta còn có thể hi vọng sẽ vận dụng chúng
để sửa đổi các hoạt động của chúng thông qua những điều chỉnh thích hợp
các thể chế vốn đóng vai trò là các bộ phận của quá trình lớn hơn. Và vì thế
vẫn còn đó sự khác biệt giữa việc vận dụng các quá trình tự phát và việc cố
gắng thay thế chúng bằng một tổ chức dựa vào sự kiểm soát có ý thức.
Chúng ta tự tâng bốc mình một cách không xứng đáng khi miêu tả nền
văn minh của loài người hoàn toàn như là một sản phẩm của lí tính hay như
là một sản phẩm do con người chế tác ra, hay khi cho rằng chúng ta nhất
thiết phải sử dụng sức mạnh con người của chúng ta để tái tạo hay duy trì
một cách có chủ ý những gì chúng ta đã xây dựng nên mà không cần biết
mình đang làm gì. Mặc dù nền văn minh của chúng ta là kết quả của sự tích
luỹ tri thức cá nhân, nhưng không phải là do một tâm trí cá nhân nào tổng
hợp một cách có chủ ý hoặc tường minh toàn bộ khối tri thức này, mà là do
