cọng cỏ mảnh mai như trinh nữ lần đầu đến cuộc hẹn, thẹn thùng và bối rối
xuyên qua lớp đất đen, hướng về phía mặt trời.
Ánh mắt của ông Baki-Haji dừng lại nơi chiếc cối xay. Từ trên cao
nhìn xuống, trông nó bé nhỏ như đồ chơi. Bà Haza với chiếc chổi trong tay
đi lại trên sân, lúc lúc lại ngước mắt nhìn về hướng ông linh mục đang xa
dần.
Nhiều năm trước, dưới thời trị vì của thủ lĩnh Hồi giáo Shamil, ông
nội của ông Baki-Haji đã xây dựng tại địa điểm này một chiếc cối xay thô
sơ. Ông còn nhớ rất rõ đó là một công trình xấu xí, cấu tạo rất đơn giản:
bốn bức tường bằng đá xếp, không có xi măng gắn kết, cao khoảng hai
arshin (2), mái che bằng đất, bên trong đủ chỗ cho ba người ngồi xổm, ở
giữa có một cái thùng làm bằng vỏ cây vừa đủ chứa thớt đá cối xay. Cái
thớt trên quay quanh trục được gắn với một trong số hai vành bánh xe
vuông góc với nó và được truyền động nhờ dòng nước chảy dưới sàn cối
xay. Do trong núi không thể xây cống trên suối được, nên thớt cối quay liên
tục.
------
(1)Tiếng Chechnya có nghĩa là Núi bằng - một trong những đỉnh núi
cổ nhất ở Chechnya.
(2)Đơn vị đo chiều dài cổ ở Nga, bằng 0,71m.
Sau này, khi đã đi khắp thế gian về, ông Baki-Haji đã thiết kế lại và
hoàn thiện toàn bộ cấu trúc của cối xay nước. Việc đầu tiên là ông mua của
những người lái buôn Do Thái hai cái thớt đá mới - tốn của ông mất mười
lăm con bò sữa và hai con ngựa, rồi ông cho xây cối xay nước to hơn. Cùng
với nhà cối xay, còn có nhà kho và nhà ở, ngoài ra, bà Haza còn xây thêm
chuồng gia súc cho mình.
