Chechnya mà cả Liên bang Nga. Bốn năm sau, Cuộc chiến đi qua đã được
Tổng thống Nga Vladimir Putin trao tặng Giải thưởng Quốc gia Liên bang
Nga về văn học nghệ thuật năm 2003. Vậy, Cuộc chiến đi qua là một tác
phẩm như thế nào mà được cả bạn đọc và nhà nước Liên bang Nga đánh
giá cao như vậy?
Chechnya là một vùng đất nằm ở Bắc Kavkaz, ngay từ cuối thế kỷ XV
đã phải đương đầu với các thế lực cai trị từ bên ngoài, buộc người
Chechnya phải cải theo đạo Hồi. Đến cuối thế kỷ XVIII, Đế chế Nga hoàng
đã chính thức đặt Bắc Kavkaz dưới sự bảo hộ và kiểm soát của mình. Thời
kỳ Xô viết, vùng đất Chechnya được gộp chung với Ingushetia thành nước
cộng hòa tự trị Chechnya-Ingushetia vào cuối thập niên 1930, nhưng mối
quan hệ giữa Nhà nước Trung ương Liên Xô với những người Chechnya
theo đạo Hồi cũng chẳng mấy khi thuận chèo mát mái. Khi Liên bang Xô
viết tan rã vào năm 1990, nước Cộng hòa tự trị Chechnya-Ingushetia lại
tách ra thành Cộng hòa Chechnya và Cộng hòa Ingushetia với các phong
trào ly khai bùng phát thành các cuộc chiến tranh khốc liệt.
Lịch sử vùng đất Bắc Kavkaz, kể từ khi chính quyền Xô viết được
thành lập tại đây vào năm 1924 và tan vỡ hoàn toàn vào năm 1995 đã được
tác giả Ibragimov tái hiện thông qua hình tượng nhân vật chính lấy từ
nguyên mẫu cuộc đời đầy thăng trầm và sóng gió của chính ông nội tác giả.
Các cuộc chiến tranh đẫm máu trên mảnh đất này đã dẫn đến những cuộc ly
tán, đói nghèo, mất mát, rồi sau đó, khi chính quyền Xô viết không còn nữa
thì quá trình “tư nhân hóa” đã diễn ra một cách khốc liệt, làm cho người
dân vô cùng hụt hẫng vì chưa kịp thích ứng… Nhưng, dù có những biến
động dữ dội đến đâu thì điều quan trọng còn lại trên mảnh đất này vẫn là
niềm tin vào sức mạnh bất diệt của dân tộc, vào một cuộc sống tốt đẹp hơn
đang mở ra cho tất cả mọi thành phần cư dân đang sinh sống tại đây. Tác
phẩm Cuộc chiến đi qua có sức bao quát rộng lớn, và thông qua đó, người
đọc có thể cảm nhận một cách đầy đủ và chân xác về bản anh hùng ca cùng
những tấn bi kịch tại Chechnya và các vùng đất khác nhau trên lãnh thổ
