Đâu đó bên cạnh vang lên tiếng chó sói tru, từ phía làng vọng lại tiếng
chó sủa rầu rĩ. Nguồn nước già nua, ể oải thì thầm điều gì đó thật bí hiểm.
Tsanka ngồi lên bờ cỏ, hai tay ôm đầu gối, ngẫm nghĩ, cả người rung
lên, chắc là đang khóc. Anh đưa tay vuốt cái đầu đã bị hói, nhìn quanh.
- Kesyrt, xin em hãy bước ra đi, chỉ một lát thôi… Chắc là em không
nhận ra tôi… Phải, tôi đã già đi nhiều, đầu đã hói, tóc đã bạc. Tôi đã phải
trải qua nhiều cay đắng, nhưng tôi vẫn là Tsanka dạo nào, tôi vẫn là Tsanka
của em… Tôi đây, em hãy bước ra đi… Kesyrt-yrt-yrt. - Tsanka hét lên và
đổ vật xuống đám cỏ dày.
Tsanka hướng cặp mắt đẫm nước mắt của mình lên bầu trời đầy sao,
cao vời vợi. Anh cứ nhìn mãi lên trời. “Lạ thật, ở Kolyma, ở Ấn Độ dương,
và cả ở đây, trên quê hương Kavkaz này, bầu trời đêm đều giống nhau…
Tất cả chỉ nói lên một điều, dẫu có ở đâu thì cũng cần phải sống có tình
người, bất kể mọi hoàn cảnh và hiện thực xung quanh… Tuy nhiên, trên thế
gian này, có biết bao thế lực đối đầu nhau, bao sự cám dỗ, quyền lợi, đam
mê mù quáng, đến mức phải khó khăn lắm mới có thể đứng vững, mới có
thể tỉnh táo đánh giá hiện thực, xác định chính xác hành động và mục đích,
không bị tác động bởi những hoàn cảnh khách quan, các loại chủ nghĩa,
chiến tranh, đói khát, lạnh lẽo và tình yêu… Yếu tố cuối cùng, có ý nghĩa
to lớn nhất, nhưng kết quả lại nhỏ bé nhất. Bởi lẽ, tình yêu liên quan đến Tổ
quốc, cha mẹ, con cái và các thứ khác, kể cả với phụ nữ, nhưng khi bị khúc
xạ qua thời gian và số phận nó chỉ phản chiếu lên chính chúng ta… Quả là
khó khăn khi xác định và hiểu rõ được điều đó… Tốt hơn là chẳng nên suy
nghĩ nữa… Nhưng nếu không suy nghĩ, liệu có sống nổi không?”.
Tsanka cứ nằm mãi như thế, ngẫm nghĩ về chuyện đời. Cuối cùng mọi
ý nghĩ của anh đều hướng về Kesyrt. Tsanka có cảm giác như đang ngửi
thấy mùi hương nồng nàn từ cơ thể cân đối và mạnh khỏe của Kesyrt, cô ấy
đang ở đâu đó cạnh đây. Và cũng như trước kia, ngay bây giờ Kesyrt sẽ
nằm xuống bên Tsanka, kín đáo như một chú mèo, sưởi ấm cơ thể và tâm
