- Hừ, tiền không có mà hút thuốc điếu cơ đấy… Này, cầm lấy giấy tờ
của mình rồi biến đi, đừng bao giờ ló mặt ra ngoài đường nữa nghe chưa.
- Ít ra thì cũng để lại cho tôi một điếu chứ, - Tsanka năn nỉ.
- Cậu không nên hút, có hại lắm, người ngợm gầy còm, mặt mày tái
mét thế kia.
Mấy người công an bật cười, phi ngựa đi tiếp vào làng. Tsanka cứ
đứng nhìn mãi theo bóng họ qua làn bụi xám tung lên dưới vó ngựa: có một
con rất giống với con ngựa non của cậu.
- Thật khốn nạn, - Tsanka tức giận rít lên rồi bước tiếp dưới ánh nắng
mặt trời thiêu đốt.
Quá trưa, hơi nóng lại càng tăng lên đến mức ngạt thở, không thể chịu
đựng nổi. Một màn sương mù dày đặc trông như đám khói bao phủ khắp
núi non, khe hẻm. Bầu trời phơn phớt xanh trắng bệch ra, nặng nề. Làn
không khí nóng bức không cho phép người ta thở sâu, hai lá phổi yếu ớt
của Tsanka như thiếu không khí. Mặc dù vậy Tsanka không đứng lại mà
vẫn cố đi, cả người đầm đìa mồ hôi, mềm oặt, mệt mỏi rã rời. Trong ý thức
chỉ còn lại duy nhất một ý nghĩ giúp anh thêm sức mạnh và nghị lực: anh
biết, không khí oi bức ở Kavkaz, dù có thế nào đi nữa thì vẫn còn dễ chịu
hơn nhiều và là một thứ xa xỉ so với cái lạnh ở Kolyma. Và cuộc sống ở
Kavkaz, trong bất kỳ thời tiết nào vẫn là thiên đường. Chỉ có điều, những
người Bolsevich đã biến thế giới này trở nên tù túng, và họ đã lập nên một
thiên đường riêng cho mình và những người phục vụ họ, còn những người
khác thì bị săn đuổi, bóc lột và hành hạ cả thể xác lẫn tinh thần, bị nhồi
nhét vào đầu sự khuất phục và sùng bái. Làm việc thì được và cần phải làm
việc, nhưng suy nghĩ thì không được. Người ta đã suy nghĩ, quyết định, dự
tính tất cả mọi việc thay cho anh, nhưng không làm. Anh phải trực tiếp làm,
làm cho tốt, không được đòi hỏi, yêu cầu gì cả. Nói ngắn gọn, họ đã lập nên
