Mặc dù mùa vụ bội thu, nhưng hạt giống để gieo cho vụ đông lại
không có: toàn bộ số thóc thu hoạch từ vụ hè đều phải giao cho điểm chế
biến lương thực ở Argun. Chủ tịch nông trang đành phải chạy lên các cấp
chính quyền để xin lúa giống. Trong khi vấn đề còn đang được bàn bạc,
xem xét, thống nhất thì thời vụ đã trôi qua, những cơn mưa thu dầm dề bắt
đầu trút xuống, vậy là nông trang không gieo được vụ lúa đông. Đây là sự
kiện đặc biệt nghiêm trọng ở tầm nước cộng hòa. Ngày nào cũng có các
đoàn thanh tra, hết đoàn này đến đoàn khác từ Grozny và từ huyện đổ về
Duts-Khote. Các đoàn thanh tra, hoặc là của các ban Đảng, hoặc là của
chính quyền, thậm chí của cả công an nữa. Tất cả đều khẳng định có hoạt
động phá hoại. Vấn đề là phải tìm ra người có tội.
Vào đầu tháng Chạp, khi công việc ngoài đồng đã xong, người ta bắt
đầu tính toán để trả công cho nông trang viên. Căn cứ vào kết quả làm việc
của năm trước, anh em nhà Arachaev Basil và Esky làm quần quật cả năm
ngoài đồng nhận được một tập trái phiếu quốc gia, như một khoản nợ dài
hạn của nhà nước. Những tờ giấy màu ấy nhiều đến mức, xách cũng nặng
tay. Dân chúng chửi rủa, tỏ thái độ bất bình, nhất là đàn ông, họ bảo những
tờ giấy ấy dùng để cuốn thuốc lá cũng không được - bay mùi khét lẹt. Sau
chuyện đó, các cơ quan luật pháp giải thích, nếu ai xé, cuộn và nhất là hút
bằng loại giấy có in hình lãnh tụ là trái pháp luật và sẽ bị trừng phạt nghiêm
khắc.
Mặc dù vậy, chính quyền vẫn tỏ ra rất hào hiệp: Hầu như người lao
động nào cũng được tặng bằng khen, và yêu cầu phải treo những tờ giấy
quan trọng đó lên tường, ở chỗ dễ nhìn thấy nhất. Basil nói công khai trước
mặt mọi người, rằng ở nhà cậu cái chỗ trang trọng nhất là nhà vệ sinh nên
cậu đã móc cái bằng danh dự ấy vào cái đinh rỉ, trong khi móc lại làm rách
mất hình Stalin. Một ngày sau, cán bộ an ninh và công an ập vào nhà
Arachaev. Basil thoát nạn là nhờ bà mẹ Tabark hiểu ngay ra sự tình, vội
chạy ngay vào nhà vệ sinh, xé vụn tờ giấy ra rồi ném vào hố xí. Khi bà vừa
