- Anh nói cái gì thế, anh trai! Thôi đi. Đừng nghĩ quẩn!
- Thì anh cũng nói vậy, đề phòng mọi chuyện có thể xảy ra.
- Anh cần phải sống. - Basil cố nở một nụ cười. - Không có anh, chúng
em cứ như chim không cánh. Vậy nếu có chuyện gì xảy ra với em, tốt hơn
là anh hãy đặt ở chính chỗ ấy một viên đá thay mộ.
- Em lảm nhảm cái gì thế! - Tsanka hét lên. - Thượng đế không để anh
phải chứng kiến cảnh ấy đâu. Anh đã phải chịu bao đau khổ, thế là đủ rồi.
- Sao anh lại hét lên thế! - Basil cũng nổi giận. - Chết ở đâu thì có gì
khác nhau? Đằng nào cũng chỉ có một Thượng đế. Linh hồn của chúng ta, ở
chỗ nào cũng được Thượng đế tiếp nhận như nhau.
- Nhưng ở bên nấm mồ, có thể sẽ có người đến viếng, ít ra mỗi năm
một lần cũng được tưởng nhớ với những lời tốt đẹp.
- Nếu có người tưởng nhớ thì dẫu không có nấm mồ họ vẫn tưởng
nhớ. Anh thấy đấy: Bác trai Baki Haji và bác gái Hadizhat, các cô con gái
yêu của họ đã bao nhiêu lần đến viếng họ? Hai người vừa nằm xuống là họ
đã đánh nhau để tranh giành tài sản, còn đường ra nghĩa trang, có khi cũng
chẳng nhớ.
- Chuyện ấy thì đúng vậy, nhưng dù sao thì…
Cả hai lại im lặng, từ dưới hầm, nơi các chiến sĩ đang sống, một làn
khói dày đặc bốc lên. Ban ngày thiếu tá Nephedov không cho phép đốt lửa,
chỉ cho đốt ban đêm để nấu món canh nóng lỏng toẹt và pha cái thứ trà nhạt
thếch. Ai đó trong số các chiến sĩ bỗng cất lên một làn điệu dân ca Nga về
tình yêu, về quê hương thân thương bằng một giọng nam cao rất hay và
đượm buồn. Một vài giọng khác dở hơn hòa theo. Họ hát say mê, thế giới
như hồi sinh, chan chứa tình người, tất cả như trở nên ấm áp hơn, thậm chí
tự do hơn.
