Đến mười giờ sáng thời tiết bắt đầu tốt dần lên. Cơn gió mạnh và lạnh
lẽo từ phương bắc đã xua tan sương mù, đẩy những đám mây đen u ám dạt
ra phía sau con đèo cao. Bầu trời trên thôn Duts-Khote sáng dần lên thành
màu xanh thiên thanh trong veo. Mặt trời mùa đông nằm không cao lắm
trên đỉnh núi, chiếu sáng rực rỡ. Đồng bằng bao la Vashandaroi như được
phủ một tấm voan trắng lấp lánh ánh bạc, khoe ra vẻ đẹp sang trọng và
quyến rũ của mình. Cắt ngang bức tranh là một vệt sẫm bình lặng của
nguồn nước. Những cây cổ thụ trên sườn núi như chết lặng đi trong nỗi
kinh hoàng - một thảm cảnh như thế chúng chưa bao giờ chứng kiến. Thiên
nhiên đang phải chia tay với những cư dân của mình. Còn những cây sồi và
tiêu huyền cao vút, trong tiếng la hét của cơn gió, lắc lư những tán lá trơ
trọi của mình phản đối cái chiến dịch xấu xa của những người Bolsevich.
Dân làng Duts-Khote bị lạnh cóng, đau đớn nhìn những ngọn núi quê
hương, linh cảm nhiều người trong số họ sẽ không còn dịp nào để trở lại,
không còn được nhìn thấy miền đất tươi đẹp, hào phóng như trong chuyện
cổ tích, không còn được uống no nê dòng nước nguồn tràn đầy nhựa sống,
không còn được hít căng lồng ngực bầu không khí vùng cao thấm đẫm mùi
hương ngọt ngào… Mọi người đều khóc. Giờ đây, không còn ai la hét nữa.
Qua làn nước mắt cay đắng, họ muốn ghi lại lần cuối trong trí nhớ mảnh
đất quê hương, miền Kavkaz thân yêu. Thiên nhiên đã hào phóng với họ
lần cuối - xua tan sương mù và mây đen, mở rộng tấm lòng cả chiều rộng
lẫn chiều cao, như muốn nói: xin đừng quên chúng tôi và hãy quay trở về,
chúng tôi sẽ kiên nhẫn chờ đợi, vì đây là núi non, thung lũng, đất đai của
các bạn! Máu của các bạn đã tưới thắm mảnh đất này. Và cũng chính vì thế
mà mảnh đất hào phóng như trong chuyện cổ tích này mới cho hương thơm
trái ngọt. Không có các bạn, những người dân tộc Vainakh, ở đây sẽ không
bao giờ có niềm vui, hạnh phúc và sự sống!
- Ôi, những người con Vainakh! - Đột nhiên, bằng một giọng yếu ớt,
khàn khàn, đứt quãng, ông Arzo nhà Damsi là người già nhất làng Duts-
Khote bỗng kêu lên: - Mọi người hãy nhìn quanh mà xem. Miền đất của
