hãy tự nhận cái trách nhiệm nặng nề đó. Và hãy nhớ, nếu nhà vệ sinh là bộ
mặt văn hóa của gia đình, thì nghĩa trang là bộ mặt văn hóa của dân tộc. So
sánh như vậy quả là thô thiển, nhưng thực chất đúng như thế… Cuộc sống
là vậy.
… Sáng hôm sau, công an đến nhà. Họ lôi người con trai còn đang
ngái ngủ ra khỏi vòng tay người mẹ, tròng khóa số tám vào, không thèm
bận tâm đến những giọt nước mắt và những lời van xin, chửi rủa của bà
Tabark, dẫn người con trai ra ga Chyly, đến đồn công an. Tsanka bị giữ hai
ngày đêm ở phòng giam để xác định danh tính. Khi thả ra, anh còn bị xúc
phạm, bị gọi là đồ mạo danh, kẻ đào ngũ, họ cấp cho anh một cái giấy gì
đó, yêu cầu phải đến chỗ này chỗ nọ đăng ký, rồi năm ngày một lần phải
đến công an trình diện, chẳng khác gì như hồi Tsanka vừa ở Kolyma về.
Tuy nhiên, điều xúc phạm nhất là một trung sĩ công an, tướng mạo trông rất
bệ rạc đã giật cầu vai và tất cả huân huy chương của Tsanka ra. Phải khó
khăn lắm Tsanka mới kìm lại được vì anh chỉ nghĩ đến một điều duy nhất là
mau chóng về với mẹ.
Tsanka chạy một mạch trên suốt chặng đường đến nông trang, thở đứt
hơi, ngã lên ngã xuống mấy lần rồi đứng dậy chạy tiếp, cảm giác như có
điều gì đó chẳng lành… Trái tim đau nhói của Tsanka đã không nhầm…
Tsanka đã trở thành kẻ mồ côi hoàn toàn.
Ba ngày lền, Tsanka nằm bẹp trong lều, không bước chân ra ngoài,
mặc cho nỗi đau hành hạ. Ba ngày liền, những người đồng hương ghé lại,
đốt lò lên, chia sẻ với anh số đồ ăn ít ỏi của mình. Ngày thứ tư, họ không
đến nữa. Ngày thứ năm, Tsanka ra ga để trình diện và cũng để cho khuây
khỏa, tìm hiểu mọi việc xung quanh, sẽ làm gì tiếp theo.
Dân chúng đang tụ tập bên đồn công an khu vực, tất cả đều là người
Nga: hai người đàn ông, bốn người đàn bà. Những người đàn ông hút thuốc
lá sợi phả khói mù mịt, mùi thuốc lá tự trồng khét lẹt xộc ngay vào mũi
