thuyết Kopernikus không bị cơ quan có thẩm quyền là Ủy ban
Thần học Tòa thánh cấm vì tội tà giáo, nhưng hội nghị của Ủy ban
ngày 5.3.1616 đã đưa quyển “De revolutionibus orbium coelestium”
của nhà thiên văn này vào danh sách những tác phẩm bị cấm. Tuy
các bài viết của Galilei không trực tiếp bị cấm đoán và Hồng y
Bellarmin đã xác nhận bằng văn bản rằng ông không phải rút lại
hay chối bỏ, nhưng vụ xét xử này đã khiến ông và việc ông làm bị
hạ nhục nặng nề. Năm 1623, khi Hồng y Maffeo Barberini, một con
người cởi mở - cả với khoa học - được bầu làm Giáo hoàng Urban
VIII thì Galilei lại nhen nhúm hy vọng. Năm 1624, sau nhiều lần
được Giáo hoàng tiếp kiến, Galilei có cảm tưởng rằng Barberini sẽ
không phản đối việc nghiên cứu mô hình vũ trụ Kopernikus, nếu
chỉ coi mô hình này là giả thuyết.
Cho nên năm sau đó Galilei bắt tay vào việc trình bày cách giải
thích hai hệ thống vũ trụ mà ông đã dự tính từ lâu. Để tránh đụng
chạm với án lệnh của Ủy ban Thần học Tòa thánh, Galilei đã chọn
thể đối thoại hầu giữ cho sự quan sát vẫn mang tính giả thuyết.
Trong quyển Dialogo sopra i due massimi sistemi del mondo,
tolemaico e copernicano (Đối thoại về hai hệ thống vũ trụ chính,
của Ptolemaeus và Kopernikus), ông để cho Salviati cùng với Sagredo
và Simplicio
, một người khờ khạo nệ cổ theo trường phái
Aristoteles tranh luận trong bốn ngày về bằng chứng cho học
thuyết Kopernikus. Giáo hoàng Urban VIII đích thân cho ông được
phép in quyển này với một vài điều kiện, nhưng ngay sau khi quyển
sách ra đời thì giấy phép in liền bị thu hồi. Cuối cùng, Giáo
hoàng nhượng bộ đòi hỏi của nhiều kẻ âm mưu hại ông, nhất là
trong giới tu sĩ dòng Tên ở Rom, cho mở phiên tòa xét xử Galilei.
Cuối năm 1632, ông bị gọi về Rom dù sức khỏe suy yếu; ở đây sau
một thời gian dài chầu chực, ông bị truy tố, bị giam giữ và đưa ra
trước Tòa án Tôn giáo. Trong cáo trạng có cả những tội rất khôi hài,
nhất là một biên bản vào năm 1616 - có lẽ giả mạo - rằng ngay từ
