man do các lực lượng của Mỹ chiếm đóng khu vực kênh đào gây ra - các
sinh viên này đã bị đàn áp bằng súng máy khi họ đang biểu tình đòi thu hồi
lại kênh đào. Rất nhiều người chết và bị thương. Tôi còn nhớ một con phố
mà chúng tôi đã tuần hành qua, hai bên toàn là những quán rượu, một nhà
thổ khổng lồ, dài hàng km. Thậm chí nhiều thanh niên trẻ phải nhập viện vì
trúng đạn, một người bị liệt cả người vì bị đạn bắn trúng cột sống - tôi đã
đến thăm cậu ta, lòng tràn ngập niềm khâm phục dành cho những thanh
niên quả cảm và anh hùng đó.
Trước đó, tôi đã từng đi qua Venezuela - khi ấy Rómulo Betancourt
đang là Tổng thống, ông ta là Chủ tịch Đảng Hành động Dân chủ. Khi ấy
ông ta chưa phải là con người như sau này. Cuộc Cách mạng ở Venezuela
[83]
đã khơi dậy sự ủng hộ và đồng cảm của người dân Cuba. Khi đó
Carlos Andres Perez vẫn còn là một thanh niên trẻ tuổi đang làm việc cho
tờ báo chính thức của Đảng cầm quyền. Rómulo Gallegos
[84]
, một người
khiêm tốn và trung thực, đồng thời cũng một Lãnh tụ chính trị, một nhà văn
tên tuổi, mới được bầu làm Tống thống Venezuela. Cho đến ngay trước thời
điểm đó, tôi vẫn còn đang tham gia cuộc viễn chinh chống chế độ độc tài
Trujillo, một phong trào đấu tranh nhận được sử ủng hộ to lớn từ các lượng
lượng tiến bộ khắp Trung Mỹ và vùng Caribe, trong đó tất nhiên phải nhắc
đến Đảng Hành động Dân chủ của Betancourt. Năm đó Tổng thống Chavez
còn chưa chào đời.
Tại Colombia, Gaitán đã thống nhất được những người mang tư
tưởng tự do, ông có ảnh hưởng vô cùng to lớn trong các trường đại học.
Chúng tôi tiếp xúc với các sinh viên, và thậm chí chúng tôi còn gặp trực
tiếp ông ấy, Gaitán, chúng tôi đã gặp ông, và ông quyết định ủng hộ Đại hội
Sinh viên châu Mỹ latinh mà chúng tôi đang ấp ủ kế hoạch tổ chức, ông
muốn được là người phát biểu khai mạc đại hội này. Những nỗ lực của
chúng tôi đã gặp nhau, mặc dù hoàn toàn là do tình cờ, qua việc thành lập
lên OAS (Tổ chức các Quốc gia châu Mỹ) tại Bogota.
Tôi còn nhớ là khi chúng tôi có mặt ở Bogota để tìm cách tổ chức một
Liên đoàn Sinh viên châu Mỹ Latinh thống nhất, bên cạnh nhiều công việc
