lớn các gia đình. Và ngay cả trong hiện tại cũng còn rất nhiều mô hình sản
xuất khác đang được nghiên cứu tạo ra hoặc hoàn thiện dần dần - và theo
quan điểm của tôi thì tất cả đều mang tính khả thi cao, với rất nhiều trường
hợp đã được kiểm chứng thành công mỹ mãn, do đó chúng tôi có thể khẳng
định những mô hình mói đó có thể tồn tại đồng hành với những gì chúng tôi
đã có từ trước.
Tại Liên Xô trước kia, bao giờ cũng phải là tất cả hoặc không gì hết.
Đang từ chủ trương đa dạng hóa hình thức sở hữu trong thời kỳ thực hiện
[179]
, lại đột ngột chuyển sang tập thể hóa toàn bộ trong một thời gian
rất ngắn, chính chủ trương đó đã gây ra rất nhiều xung đột, bạo lực và tổn
thất.
Lại nói về Cải cách ruộng đất, quan điểm của tôi khi đó là hết sức
triệt để, tôi còn có thể nói gì được nhỉ? Ý tôi là một khi không cấp tiến và
triệt để, anh sẽ chẳrig lầm được gì hết - anh tổ chức ra một Đảng chính trị,
anh tiến hành hai mươi cuộc bầu cử, và cũng sẽ chẳng có chuyện gì xảy ra.
Nhưng đối với tôi, tôi nghĩ rằng chúng tôi phải nhanh chóng đưa một đòn
đánh quyết định (nhằm vào hệ thống cũ), và đòn đánh đó chính là Sắc lệnh
Cải cách ruộng đấ
Khi đó Che có ủng hộ ông không?
Anh ấy rất vui lòng. Về phần anh ấy thì tuyệt đối không có vấn đề gì.
Tất nhiên là anh ấy cũng còn hơi băn khoăn, vì dù sao anh ấy cũng phải giữ
kẽ khi vẫn bị coi là một người ngoại quốc, bất chấp những công lao to lớn
mà anh ấy đã đóng góp cho Cách mạng Cuba...
Che vẫn bị coi là người ngoại quốc?
Anh ấy đã đề xướng nhiều sáng kiến về phát triển công nghiệp và
nhiều ý tưởng khác tương tự trong thời gian còn ở Sierra. Và sau khi Cách
mạng thành công, INRA (Instituto Nacional de Reforma Agraria, hay Viện
Cải cách Ruộng đất Quốc gia) đã trở thành một cơ quan cực kỳ quyền lực
phụ trách việc phân chia lại toàn bộ ruộng đất trên lãnh thổ Cuba. Nhưng
trong nội bộ INRA cũng có tình trạng lộn xộn nhất định. Ví dụ như trường
hợp một đồng chí đứng đầu một vùng phát triển nông nghiệp ở gần Moa, và
