Quay lại thời kỳ đó, hồi những năm 1960, không có nước nào ở châu
Mỹ Latinh duy trì quan hệ ngoại giao với chúng tôi - Mêhicô là nước duy
nhất. Khi đó chúng tôi tuân thủ tất cả các quỵ tắc hành xử quốc tế. Tất
nhiên là chúng tôi muốn có cách mạng; chúng tôi mong muốn điều đó từ cơ
sở ý thức hệ của mình, trên cơ sở lý tưởng mà chúng tôi tin theo. Nhưng
chúng tôi vẫn tôn trọng luật pháp quốc tế. Và tôi xin khẳng định rằng không
thể nào xuất khẩu được cách mạng, vì không ai có thể “xuất khẩu” những
điều kiện khách quan quyết định thành công của một cuộc cách mạng. Đó
vẫn luôn là quan điểm mà chúng tôi theo đuổi suốt từ đầu đến tận ngày nay.
Sau khi Cách mạng thành công ở Cuba, đến tháng 5 năm 1959, tôi có
mặt ở Buenos Aires. Chuyến thăm của tôi trùng với một hội nghị của OAS,
và tại đó tôi đã trình bày một Kế hoạch Marshall cho châu Mỹ Latinh -
giống như kế hoạch Marshall nổi tiếng để tái thiết châu Âu sau Chiến tranh
thế giới thứ 2. Tới ước tính phải cần đến hai mươi tỷ USD. Tất nhiên lúc đó
tôi chưa có nhiều kinh nghiệm như bây giờ - quá ít là khác. Nhưng tôi cũng
đã có những ý tưởng táo bạo. Tôi cũng không có nhiều kinh nghiệm quốc
tế, ngoài tất cả những gì tôi đã đọc và học hỏi suốt đời cũng như những điều
tôi tự nghiệm ra xung quanh các vấn đề đó. Tôi cũng không có nhiều kinh
nghiệm với châu Mỹ latinh, nhưng tạội nghị đó tôi vẫn trình bày kế hoạch
của mình. Ông có biết vào thời điểm đó tổng số nợ nước ngoài của châu Mỹ
Latinh là bao nhiêu không?
Không.
Năm tỷ USD.
Nếu so với số nợ hiện nay của khu vục này - 850 tỷ USD - thì như
thế cũng không nhiều lắm.
Tại thời điểm đó, dân số châu Mỹ Latinh mới chỉ bằng một nửa so với
bây giờ, chưa đến 250 triệu người. Và tôi chỉ tính riêng nợ nước ngoài - chứ
chưa cần tính đến nợ trong nước, vốn cũng không hề nhỏ chút nào - đây
mới là tính riêng khoản nợ mà một quốc gia phải thanh toán bên ngoài lãnh
thổ của mình, cộng với tiền lãi. Đó là chưa kể đến những thiệt thòi vì bị
chảy máu nguồn vốn, phải áp dụng tỷ lệ hối đoái không công bằng, rồi xu
hướng nguồn vốn chảy từ những nước nghèo sang những nước giầu với nền
