không hề có chút lòng căm thù nào xen lẫn trong đó. Có lần, khi còn ở
Sierra Maestra, tôi có nói điều gì đó. Lúc ấy tôi đang xem một vụ oanh tạc
bởi các loại tên lửa mà người Mỹ trang bị cho các máy bay ném bom
Batista, và tôi có viết một bức thư gửi cho Celia
[418]
: “Khi nhìn thấy
những quả rocket bắn vào nhà Mario tôi đã thề rằng người Mỹ sẽ phải trả
giá cho những gì họ đang gây ra, và sẽ phải trả giá rất đắt. Khi cuộc chiến
này kết thúc thì đối với tôi đó cũng là sự bắt đầu của một cuộc chiến khác
còn rộng lớn hơn: Cuộc chiến mà tôi sẽ phát động chống lại người Mỹ. Tôi
nhận ra rằng đó sẽ là định mệnh của tôi”.
Đó là linh cảm khi tôi chứng kiến những quá tên lửa đó tấn công.
Nhưng cũng từ đó tôi chứng kiến rất nhiều chuyện... Tôi chứng kiến 2
triệu người Việt Nam thiệt mạng, tôi chứng kiến hàng triệu thương binh, tôi
chứng kiến khu rừng rậm của những con người lịch sự, nhã nhặn với hàng
nghìn năm truyền thống văn hóa đị rải bom napan - các vụ đánh bom đó
thực hiện ở đất nước cách nước Mỹ tới 20.000 km. Tôi chứng kiến những
việc mà người Mỹ làm, hành động tra tấn ở nhà tù Abu Ghraib, việc sử
dụng phốt pho trắng ở Jallujah... Cứ nhìn những chế độ độc tài mà họ dựng
lên, những kẻ tra tấn được họ đào tạo ở các tổ chức được dựng lên chỉ để
phục vụ mục đích duy nhất đó ở nước Mỹ, những kẻ “làm biến mất” hàng
chục nghìn, hai mươi nghìn, thậm chí là ba mươi nghìn người Ác-hen-ti-na;
tôi đã chứng kiến bọn người đó “làm biến mất” hơn 100.000 người
Guatemala - tất cả đều bị “làm biến mất”! Đó là chưa kể hành động áp bức
ở Chile, hay những chuyện khủng khiếp xảy ra ở nước Cộng hòa Dominica
- đất nước bị xâm lược đến mấy lần - hoặc là hành động của chế độ Trujillo
do Mỹ hậu thuẫn, dựng lên, cũng như chế độ Somoza ở Nicaragua...
Tôi đã chứng kiến không biết bao nhiêu chuyện khủng khiếp từ khi
gửi bức thư đó cho Celia và những việc đó chứng minh rằng lời nói của tôi
là đúng. Và tôi không hề chống lại người Mỹ với tư cách là một dân tộc;
trái lại, người dân Mỹ sẽ được đón chào ở Cuba này nồng nhiệt hơn ở bất
kỳ nước nào khác. Không hề có sự phân biệt hay thái độ gây phức tạp, rắc
rối nào ở đây; gây phức tạp rắc rối sẽ tạo thái độ thù hằn, khinh rẻ. Ở đây,
