thù vào lực lượng nổi dậy. Việc thành lập nhóm này đã giúp xua đi được sự
ngần ngại, lưỡng lự trong khá nhiều sĩ quan của lực lưạng nổi dậy. Trung
đội “Marianas” có vai trò quan trọng trong rất nhiều trận chiến và các hành
động khác nhau. Xem Sara, Mas, “Mujeres enla linea de fuego: Las
Marianas”, Granma, Havana, ngày 4 tháng 9 năm 2003.
[171]
Sự tham gia tích cực của giới tăng lữ Thiên chúa giáo ở Miami
và Cuba vào chiến dịch này đã được viết thành sách. Xem Ramon Torreira
Crespo và Jose Buajasan Marawi, La Operacion Peter Pan, Havana: Editora
Politica, 2000.
[172]
Mikhail Sholokhov (1905-1984), nhà văn người Ukraina đoạt
giải Nobel văn học năm 1965 và là tác giả của bộ bốn tác phẩm Sông Đông
êm đềm.
[173]
Ở Mêhicô, từ 1926 đến 1929, cuộc nổi dậy của những người
cristerios - người bản xứ trở thành những người theo đạo Thiên chúa và
những nông dân của đạo Thiên chúa đi cướp bóc với lời kêu gọi “Chúa phù
hộ cho nhà vua sống mãi!” tấn công và giết chết những tăng lữ nổi loạn - đã
biến thành một cuộc nội chiến thực sự khiến hàng chục nghìn người thiệt
mạng.
[174]
Angel Sanchez Mosquera là một Thượng úy (trong quân đội
Batista) vào thời gian đầu của cuộc chiến và được thăng lên chức Đại tá do
những hành động đẫm máu cúa ông ta ở Sierra Maestra. Ông ta là một trong
những sĩ quan có năng lực và quyết đoán nhất của Batista, và cũng là tay
giết người dã man nhất. Chính quân đội của ông ta là những kẻ đã tiếp cận
gần nhất sở chỉ huy ở La Plata trong chiến dịch phản công chống lại Mặt
trận thứ nhất của quân nổi dậy mùa hè năm 1958, và một trong những trận
chiến cuối cùng của chiến dịch đó, ông ta bị thương nặng ở đầu. (Chú thích
của Biên tập viên Cuba).
[175]
Huber Matos (sinh năm 1918) là Tư lệnh trong Lực lượng du
kích chiến đấu chống lại Batista ở Sierra Maestra; ông chỉ huy cánh quân
