khởi thủy. Ông lại gửi cho Tổng-Thống Woodrow Wilson, lúc đó đang ở Ba-
Lê, một cuốn giác thư giải bầy quan điểm của ông về việc sử dụng cái sức
mạnh tinh thần nẩy nở ở nền đạo lý. Lúc bấy giờ, một điều mà bản Tuyên-
Ngôn của Hội Quốc Liên nhấn mạnh là sử dụng bạo lực để chống lại một sự
bất công chỉ là phương tiện vạn bất-đắc-dĩ, khi nào mà tất cả những sức
mạnh tinh thần mà ta kêu gọi đều đã hoàn toàn thất-bại. Ông không đồng ý
với quan-điểm ấy. Ông viết :
« Chúng tôi hy-vọng là cuộc tranh đấu sắp tới của chúng tôi sẽ chứng
tỏ được rằng bạo lực không thể nào coi được là cùng một công dụng với sức
mạnh tinh thần, một sức mạnh không bao giờ bị thất bại ».
Có người tỏ ý lo ngại rằng phong trào phản kháng mà Cam-Địa chủ
xướng sẽ giúp cho mầm Cộng sản dễ bề nẩy nở. (Bấy giờ các nước Á-Châu
đang hướng về cuộc cách-mạng Bon-sơ-vích vừa bùng nổ ở Nga trước đấy 2
năm). Trong một bài diễn văn đọc tại Madras ngày 30-3-1919, Cam-Địa trả
lời :
« Không khi nào, trái lại, chính phong trào bất hợp tác mới thực là khí
giới kiến hiệu nhất để chống lại sự bành trướng của họa Cộng sản. Chủ
nghĩa Bon-sơ-vích là sản-phẩm dĩ nhiên của nền văn-minh vật-chất hiện đại
quá thiên về vật-chất, chủ-nghĩa đó đã mắc lỗi lầm là nêu cao sự tiến bộ vật
chất, làm chủ đích, mà không hiểu gì về cứu cánh của sự sống… Tôi cam
đoan rằng nếu chúng ta không biết đặt tinh thần lên trên vật chất, tự do và
bác ái lên trên sức mạnh bạo tàn, thì chỉ trong ít năm nữa, chúng ta sẽ thấy
chủ-nghĩa Bon-sơ-vích tự do hoành hành trên giải đất vốn ham chuộng đạo
lý như nước Ấn-Độ ».
Cuộc tổng bãi công bãi thị, màn đầu của phong trào tiêu-cực để kháng,
được áp-dụng ngày 30 tháng 3 ở Delhi, và ngày 6 tháng 4 ở Bombay cùng
nhiều thành phố khác. « Hoàn toàn thắng lợi ở Bombay ». Ông báo tin thế.
Và ông tiếp thêm :
« Sức cố gắng toàn thể của đồng bào khắp trong nước thực là một cảnh
tượng cảm động ».
