Trong một quốc gia đã bị kẻ ngoại xâm tước hết quyền hành chính trị,
ông tượng trưng cho sức mạnh quần chúng, tượng trưng của hoài bão Tự-do.
Dân chúng tôn sùng ông như Trời như Thánh.
Danh từ « bất hợp tác » mới mẻ và giản-dị đã đập mạnh vào trí não
dân. Dân chúng đã chán những luận điệu tràng giang đại hải, những danh từ
bí hiểm, những cuộc cãi vã không đâu. Trái lại họ hiểu Cam-Địa muốn
khuyên họ làm gì. Khi tự ý từ bỏ hết mọi tiện nghi, danh lợi, họ cảm thấy
điều họ làm đây là tự ý hy sinh giúp nước, chứ không phải đã bị ai lợi dụng
để làm bước tiến thân.
Cam-Địa rất tin tưởng ở khả năng tranh-đấu của người dân, một khi họ
muốn. Trong kỳ đại-hội ở Nagpour, ông đoan quyết với đại biểu các địa
phương là nếu dân chúng biết áp dụng phong-trào bất hợp-tác, trong vòng
kỷ luật, khiến cho người Anh không còn cớ gì đàn áp, thì chỉ trong một năm,
sẽ lấy lại được quyền tự trị. Ông nói một cách thiết-tha, đến nỗi ai nấy đều
có cảm tưởng rằng nếu không gia nhập phong trào, thì sẽ mang suốt đời cái
trách-nhiệm đã làm chậm giờ giải-phóng của quốc-gia. Tự mình nêu gương
trước, Cam-Địa gửi trả Phó-vương Ấn-Độ hai tấm huy-chương cùng là tấm
bài vàng mà Chính-phủ Anh tặng ông để khen thưởng công cuộc nhân đạo
ông đã thực hiện ở Nam-Phi. Một số lớn người Ấn trả lại văn bằng, chức
sắc. Motilal-Nehru, một trạng sư danh tiếng, cũng tự ý đóng cửa văn phòng,
không quản thiệt hại, vì không muốn biện luận trước các toà án Anh.
Con ông là Yaouaharla, C.R.Das, trạng sư ở Calcutta, Vallabhbhai Petel
cùng hàng ngàn luật sư khác cũng thề không bước chân vào những Toà-án
của người Anh nữa.
Vô số sinh-viên bỏ học, dù phần lớn đang học những trường chuyên
nghiệp. Họ đã hy-sinh cả nghề nghiệp sau này. Nhưng người Ấn mở trường
riêng để dạy lẫn cho nhau học. Tilak chết chưa bao lâu, thì một Cao-đẳng
học-hiệu mang tên ông đã mở cửa đón tiếp hết thảy những sinh-viên vừa tẩy
chay các học đường Anh. Kẻ giầu, người nghèo thi nhau giúp tiền vào công
cuộc ấy.
