CUỘC ĐỜI TRANH ĐẤU CỦA TÔI - TẬP 2 - Trang 144

tin rằng mình đã diễn thuyết không hay, sự tác động dường như là bằng
không. Hoàn toàn cảm thấy khó chịu, tôi rời khỏi cuộc họp, dù có thêm
được một kinh nghiệm. Những thử nghiệm sau này tôi tiến hành cùng kiểu
đó, đều dẫn tới kết quả tương tự.
Không có gì phải kinh ngạc. Nếu đi tới một buổi biểu diễn tại nhà hát và
xem một vở kịch lúc ba giờ chiều và cũng xem cùng vở kịch ấy lúc tám giờ
tối, người ta sẽ phải ngạc nhiên về sự khác biệt của sức ảnh hưởng và ấn
tượng. Một người với cảm giác và khả năng tự tạo ra sự rõ ràng về những
tâm trạng này sẽ có thể nói ngay vì sao ấn tượng về buổi biểu diễn ban
chiều lại không được như buổi biểu diễn ban tối. Với một bộ phim ở rạp
cũng có cùng kết luận như vậy. Người ta có thể cho rằng, tại nhà hát, vào
buổi chiều có lẽ các diễn viên đã không nỗ lực như buổi tối. Thế nhưng bộ
phim chiếu ngoài rạp từ chiều cho đến chín giờ tối thì chẳng khác gì nhau.
Không phải vậy. Tất cả chỉ là vì thời gian đã tác động lên tâm lý người xem,
cũng giống như không gian đã tác động lên tôi. Có những căn phòng bị để
lạnh vì nhiều lý do mà người ta rất khó nhận ra, nó tạo nên những tâm lý
đối nghịch bằng một cách nào đó. Cả những sự tưởng tượng và những ký ức
mang tính truyền thống tồn tại sẵn trong con người có thể gây ra một ấn
tượng quyết định. Vì thế mà một vở Parsifal được diên tại Bayreuth thường
bao giờ cũng để lại ấn tượng khác hẳn khi được diễn ở một nơi khác trên
thế giới. Phép thuật huyền bí của ngôi nhà trên đồi Liên hoan kịch của
thành phố cổ Markgrafen không thể bị thay thế hay lấy về bằng vẻ bề ngoài.
Tất cả các trường hợp trên đều liên quan đến sự hạn chế tự do về ý muốn
của con người. Điều này dĩ nhiên được áp dụng nhiều nhất đối với các đại
hội, nơi mà mọi người đến dự với những quan điểm bất đồng và phải đạt
được ham muốn mới. Vào buổi sáng và suốt ngày, có vẻ như sức mạnh ý
chí của con người vẫn tràn trề năng lượng để chống lại sự thúc ép thử
nghiệm của một ý muốn hay một ý kiến khác. Ngược lại, vào buổi tối,
những sức mạnh đó lại dễ bị khuất phục bởi sức thống trị của một mong
muốn mạnh mẽ hơn. Bởi vì thực sự mỗi một đại hội như thế chẳng khác gì
một cuộc đấu giữa hai phe đối lập nhau. Nghệ thuật hùng biện xuất chúng