1. Boay-a (boyard): tên gọi bọn cựu quý tộc ở miền Đông âu mà người
ta định đem đi đày ở Xi-bê-ri", mỗi khi nhắc đến cuộc gặp gỡ ấy, Na-pô-lê-
ông lại nói bằng giọng châm biếm như vậy. Trong khi say sưa đóng tiếp tấn
hài kịch đó, Na-pô-lê-ông vẫn thủ vai một người bối rối, sợ sệt, nhưng đồng
thời Na-pô-lê-ông cũng biết rằng không nên quá cường điệu vai trò ấy và
trên đời này cái gì cũng có giới hạn ngay cả sự ngu xuẩn của anh hoàng
thân Đôn-gô-ru-cốp. Na-pô-lê-ông đã chấm dứt cuộc hội kiến bằng cách
tuyên bố không thể chấp nhận được những điều kiện do Đôn-gô-ru-cốp đưa
ra (Đôn-gô-ru-cốp yêu cầu Na-pô-lê-ông từ bỏ nước ý và các nước khác đã
bị chinh phục). Nhưng việc từ chối ấy cũng đã được diễn đạt dưới hình
thức làm cho người ta không những không giảm bớt mà còn tăng thêm ấn
tượng cho rằng Na-pô-lê-ông do dự và sợ hãi.
Sau báo cáo đầy khích lệ do Đôn-gô-ru-cốp nhận định theo ý chủ quan
của y, phe liên minh không ngả nghiêng, do dự nữa; người ta liền hạ quyết
tâm tiến công Na-pô-lê-ông hiện đang rút lui, suy yếu, bối rối và phải giải
quyết cho xong với hắn.
Ngày 2 tháng 12 năm 1805, một năm đúng sau khi Na-pô-lê-ông xưng
đế, ở trên cao nguyên Prát-den phía tây làng Au-xtéc-líc, cách Viên về phía
bắc 120 ki-lô-mét, một trận huyết chiến đã xảy ra, một trong những trận lớn
nhất lịch sử về tầm quan trọng của nó và là một trong những trận phi
thường nhất của thiên anh hùng ca Na-pô-lê-ông.
Na-pô-lê-ông đích thân ra chỉ huy từ đầu đến cuối: hầu hết các thống
chế của Na-pô-lê-ông đều có mặt đông đủ. Sự thất bại của quân Nga và
quân áo đã được quyết định ngay từ những giờ đầu buổi sáng, nhưng nếu
các tướng lĩnh Nga không mắc phải cạm bẫy của Na-pô-lê-ông thì quân
Nga cũng chưa gặp phải một tai hoạ khủng khiếp như vậy: tính trước quân
Nga và áo sẽ tìm cách đánh chặn đường đến Viên và đến Đa-nuýp để rồi
bao vây hoặc đuổi mình lên phía bắc, dồn vào núi, nên Na-pô-lê-ông đã giả
vờ để ngỏ, không phòng giữ mặt này và cố ý giấu kín sườn trái của mình.
Khi quân Nga từ phía đó tiến lại, Na-pô-lê-ông đã đè bẹp được đối phương
bằng những lực lượng tập trung lớn của mình đã chiếm lĩnh cao nguyên
Prát-den từ trước và đánh dồn kẻ địch vào một dải hồ nửa đóng băng. Hàng
