binh Nga, trong số đó có quân Cô-dắc của U-ra-nốp và của Pla-tốp, đã
thình lình tập kích vào những phân đội vận tải và sư đoàn vừa tham gia trận
đánh chiếm Bô-ri-đi Cuộc tập kích bị đánh lui, nhưng hành động ấy đã
quyết định việc không thể đưa tất cả đội cận vệ tham chiến, bởi vì quân
Pháp thấy rằng ngay ở hậu phương rất xa của họ, họ cũng không còn được
an toàn nữa. Vào ba giờ chiều, Na-pô-lê-ông hạ lệnh mở một cuộc tiến
công mới vào trận địa pháo của Rai-ép-xki. Cứ điểm ấy đã bị chiếm sau
nhiều đợt xung phong ác liệt. Na-pô-lê-ông tài giỏi hơn các thống chế của
ông trong việc cân nhắc và đánh giá những tổn thất ghê gớm ở khắp các nơi
báo cáo về.
Khi trời sắp tối thì hoàng đế nhận được nhiều tin quan trọng: Ba-gra-
chi-on bị tử thương, cả hai anh em Tu-xcốp đều bị chết, quân đoàn Rai-ép-
xki bị tiêu diệt gần hết, cuối cùng quân Nga vừa rút khỏi Xê-mê-nốp-xcô-e
vừa tiếp tục kháng cự một cách vô vọng. Na-pô-lê-ông tiến về hướng Xê-
mê-nốp-xcô-e. Bất cứ ai lúc đó đã đến gần và nói chuyện với Na-pô-lê-ông
đều nhất trí rằng họ không còn nhận ra hoàng đế nữa: Na-pô-lê-ông im lặng
nhìn xác người, ngựa chất thành núi, không buồn trả lời những câu hỏi cấp
thiết mà ngoài Na-pô-lê-ông ra không còn ai có thể trả lời được. Lần đầu
tiên người ta thấy Na-pô-lê-ông chìm đắm trong một thứ lạnh lùng rầu rĩ và
hình như đang do dự.
Trời đã tối hẳn, 300 khẩu pháo của quân Pháp bắn vào quân Nga đang
rút lui từ từ và trật tự. Nhưng cuộc pháo kích ấy không gây được kết quả
như người ta mong muốn: binh lính có ngã xuống nhưng không một ai chạy
trốn. Trước tình hình ấy, Na-pô-lê-ông đã phải hạ lệnh tăng cường hỏa lực:
"Chúng nó còn muốn nữa thì cho chúng nó nữa đi!". Quân Nga vừa rút lui
vừa bắn trả lại. Đó là tình hình hai bên khi đêm đến.
Suốt đêm ấy, khi Cu-tu-dốp đã nghe những báo cáo đầu tiên và thấy
rằng riêng trong ngày 7 tháng 9 ấy, quân Nga đã bị tiêu diệt mất một nửa
thì ông liền hạ quyết định dứt khoát là cứu lấy nửa số quân còn lại và bỏ
Mát-xcơ-va, không giao chiến nữa. Điều ấy không ngăn cản gì việc Cu-tu-
dốp tuyên bố rằng trận Bô-ri-đi-nô thắng lợi, mặc dầu trong đáy lòng, Cu-
tu-dốp rất phiền muộn. Tuy nhiên đó vẫn là một thắng lợi tinh thần không
