quốc gia", như ở nước Đức lúc bấy giờ người ta thường gọi. Ròng rã ba
ngày 16, 18 và 19 tháng 10 ở Lai-xích, Na-pô-lê-ông đã chống lại cuộc liên
minh của người Nga, người áo, người Phổ và người Thụy Điển.
Ngoài người Pháp ra, trong quân đội của Na-pô-lê-ông còn có người
Ba Lan, Xắc-xơ, Hà Lan, ý, Bỉ, người Đức của Liên bang sông Ranh. Khi
vào cuộc chiến, Na-pô-lê-ông có 15 vạn rưỡi quân và bên Liên minh có 22
vạn. Khi trời vừa tối, hai bên cầm cự rất găng và chưa phân thắng bại.
Trong ngày đầu ấy, Na-pô-lê-ông mất gần 3 vạn quân, số thương vong của
quân Liên minh lên tới gần 4 vạn.
Người ta chờ đợi ngày hôm sau. Suốt đêm, Na-pô-lê-ông và quân Liên
minh đều nhận được tiếp viện. Sáng ngày thứ hai, Na-pô-lê-ông giao chiến
với số quân tiếp viện là 1 vạn rưởi, trong khi đó thì 11 vạn quân của quân
đội miền bắc, dưới quyền chỉ huy của Béc-na-đít và Ben-nít-xen, đã đến
tiếp viện kịp quân Liên minh. Trời vừa sáng, Na-pô-lê-ông đi thăm bãi
chiến trường ngày hôm trước cùng Muy-ra. Muy-ra đã lưu ý Na-pô-lê-ông
rằng kể từ trận Bô-rô-đi-nô đến nay chưa bao giờ người ta thấy cảnh tàn sát
như vậy. Buổi sáng ngày 17 tháng 10 đã có lúc Na-pô-lê-ông nghĩ đến việc
rút lui, nhưng cuối cùng lại quyết định ở lại. Na-pô-lê-ông sai dẫn tướng áo
Méc-phen, bị bắt làm tù binh từ hôm trước, đến và đề cập với Méc-phen về
vấn đề hòa bình với nước áo . Méc-phen nói rằng ông ta biết là nước áo
hiện nay muốn hòa bình và nếu Na-pô-lê-ông "vì hạnh phúc của thế giới và
của nước Pháp" đồng ý thì có thể ký kết ngay được.
Cả ngày 17 tháng 10 được dành cho việc chuyển thương binh và
chuẩn bị để lại tiếp tục chiến đấu. Sau một hồi lâu do dự, Na-pô-lê-ông
quyết định rút về tuyến sông Dê-le, nhưng trước khi Na-pô-lê-ông kịp thực
hiện cuộc hành quân ấy thì chiến sự lại đã nổ ra vào sớm ngày 18 tháng 10.
So sánh lực lượng lại đã biến đổi có lợi cho quân Liên minh. Ngày 16 tháng
10, sau khi mất khoảng 4 vạn quân thì ngày 17 và trong đêm 18 họ đã nhận
số quân tiếp viện hùng hậu: để tiếp tục chiến đấu ngày hôm đó họ đã điều
ra trận địa số quân đông gần gấp đôi của Na-pô-lê-ông. Trận đánh ngày 18
đã diễn ra kinh khủng hơn cả trận đáng ngày 16. Giữa lúc giao chiến, toàn
bộ quân đội người Xác-xơ, chiến đấu miễn cưỡng trong hàng ngũ Na-pô-lê-
