tơ-ron thốt lên như vậy khi báo cáo lại cuộc gặp gỡ. Hình như A-lếch-xan
đã bị cái thực tế sau đây đập mạnh vào óc: những sự phản kháng ở Pháp bắt
đầu mang tính chất một cuộc kháng chiến của nước Pháp sau Cách mạng
chống lại quân đội nước ngoài kéo vào để lập lại chế độ xã hội cũ và phục
hưng dòng họ Buốc-bông, và hình như hiểu rằng tình thế này sẽ củng cố vị
trí của Napoleon đến mức nào, một con người luôn luôn đáng sợ và luôn
luôn chiến thắng, nên A-lếch-xan đã không muốn đặt nước Pháp, và nhất là
"đám dân đen" của nước Pháp đứng trước hai con đường: Napoleon hay là
bọn Buốc-bông. A-lếch-xan đã đặt họ đứng trước hai con đường khác:
Napoleon hay chế độ cộng hoà. Đó là một mánh lới tinh vi, nhưng khối óc
chật chội của kẻ nịnh thần chính thống và tên lưu vong Vi-tơ-ron không thể
nào hiểu được điều đó nên hắn đã sững sờ kinh ngạc ki phát hiện ra cái chủ
nghĩa Cộng hoà Pháp của Sa hoàng của toàn thể các quốc gia Nga. A-lếch-
xan luôn luôn xác định rằng bọn Buốc-bông và những tên Vi-tơ-ron tuyệt
chẳng hiểu chút gì về tình trạng tư tưởng ở Pháp, nhưng ông ta cũng chú ý
đến lời khuyên của Tan-lây-răng do Vi-tơ-ron đem lại cùng lúc với một bức
thư không ký tên và cố ý viết ngoằn ngoèo như một người tập viết. Sợ bị
mất đầu, vì Vi-tơ-ron có thể bị cảnh binh của Napoleon bắt dữ ở dọc
đường, và mặc dầu chữ viết khác đi và sai văn phạm, cảnh binh vẫn có thể
truy ra được, nên Tan-lây-răng đã khẩn khoản khuyên A-lếch-xan và phe
Liên minh tiến quân về Pa-ri, dù có phải bỏ Napoleon còn chưa bị đánh quỵ
và ở hai bên sườn. Nguy cơ không phải từ trong bản chất của tên phản bội
quỷ quyệt Tan-lây-răng mà ra, song lại ở chỗ hắn đã hoàn toàn biết rõ tình
trạng dao động và hoang mang đang bao trùm lên Pa-ri, từ dân chúng đến
quân đội.
Ngày 20 tháng 3, trận ác-xít-xuya Ô-bơ đã diễn ra giữa Napoleon lúc
đó ở gần 3 vạn quân với quân Liên minh do Svác-xen-be chỉ huy lúc đầu
giao chiến có ngót 11 vạn quân và sau này cuối trận đánh đã điều động tới
gần 9 vạn. Mặc dầu Napoleon đã giành phần thắng và thực tế đã đánh lui
được quân địch trên nhiều điểm, nhưng kết quả trận đánh vẫn chưa rõ rệt:
Napoleon không truy kích Svác-xen-be, đã vượt qua sông Ô-bơ và phá cầu.
Trong trận này, Napoleon mất 3 nghìn người, quân Liên minh mất 9 nghìn,
