Bóp chết được cuộc cách mạng, nền chuyên chính Na-po-lê-ông,
trước hết có ý nghĩa là giai cấp tư sản chiến thắng giai cấp vô sản thủ công
nghiệp, chiến thắng quần chúng tiểu tư sản nghèo từ là chiến thắng thành
phần quần chúng bình dân đã đóng vai trò cách mạng rất lớn lao từ năm
1789 đến năm 1794 cho tới ngày 9 tháng Nóng. Cùng lần ấy, tầng lớp nông
dân hữu sản, mà Na-po-lê-ông đã bảo vệ quyền lợi của họ chống lại những
âm mưu phục hưng chế độ phong kiến, đã ủng hộ triệt để nền chuyên chính
của ông.
Na-po-lê-ông, kẻ đã bắn chết người Gia-cô-banh, trở thành vị đế
vương độc tài và có biến những nước cộng hoà bao quanh nước Pháp thành
những vương quốc rồi đem phân phát cho anh em ruột, anh em họ và thống
chế của mình; nhân vật lịch sử ấy đã hiển nhiên là thế, chứ không hề liên
quan gì đến con người đáng lẽ ra đã hoàn thành tốt đẹp cuộc cách mạng.
Và chỉ có lý tưởng hoá một cách dối trá mới có thể phủ nhận được
điều đó. Thủ tiêu nền dân chủ, thiết lập uy quyền cá nhân tuyệt đối để trực
tiếp bảo vệ cho các tầng lớp hữu sản và quyền bá chủ trên toàn cõi Châu
Âu- đó là đặc điểm sự nghiệp của Bô-na-pác đệ nhất, và chỉ có thể chối cãi
điều đó bằng cách bất chấp sự thật lịch sử nhằm duy trì vĩnh viễn và xác
nhận ”thiên truyền kỳ Na-po-lê-ông“, cái đã gây nên bao nhiêu đau khổ
trong quá khứ và thật ra đã được bịa đặt để nhằm tác động tinh thần của
quần chúng còn kém giác ngộ và còn đang do dự. Chung quy, thiên truyền
kỳ ấy đã luôn luôn phục vụ cho những âm mưu phản động về mặt xã hội và
chính trị, đặc biệt là thời kỳ 1830 trở đi.
ở cuốn sách này, độc giả sẽ tìm thấy một số trong nhiều sự đánh giá
cụ thể của Mác và đặc biệt là của ăng-ghen về thiên tài quân sự và về ảnh
hưởng của những cuộc chinh phục của Na-po-lê-ông đối với Châu Âu pho
phong kiến. Những ai quan tâm đến vấn đề này mà đọc một cách có hệ
thống toàn bộ tác phẩm của Mác và ăng-ghen thì sẽ còn tìm thấy rát nhiều
nhận xét cùng một loại như vậy. Hơn nữa, với một thái độ khách quan của
Na-po-lê-ông trong lịch sử nhân loại, mà còn vạch rõ vai trò Na-po-lê-ông
đã đóng: Vai trò người sáng lập ra cái Chủ nghĩa Bô-na-phác phản động đã
xéo nát những mầm mống của quyền tự do chính trị ở Pháp.
