Bô-na-pác, về sau này không ai có thể phân định được lúc Bô-na-pác làm
như vậy thì đâu là do bản năng tự phát, đâu là đóng kịch và có tính toán. Có
thể là có cả hai trong cùng một lúc như ở một diễn viên lành nghề. Và Na-
pô-lê-ông đã là một bậc thầy về nghệ thuật này, mặc dù trong buổi bình
minh của sự nghiệp của ông ta, ở Tu-lông, ở ý, ở Ai Cập, tài năng ấy của
ông ta chỉ có rất ít người và những người tinh ý nhất trong số gần gũi ông ta
phát hiện được. Nhưng hồi đó những người như vậy lại quá hiếm ở trong số
những người thân thiết của ông ta.
Ngày 14 tháng 6 năm 1799, quân đội của Bô-na-pác đã trở về đến Cai-
rô. nhưng thời gian - trong khoảng đó, nếu không phải toàn quân thì ít ra
cũng là vị tướng tổng chỉ huy còn được ở lại trên mảnh đất do mình đã
đánh chiếm và khuất phục được - đã chấm hết.
Bô-na-pác chưa nghỉ ngơi được mấy ở Cai-rô thì đã nhận được tin một
đạo quân Thổ, được phái đến để giải phóng Ai Cập khỏi ách xâm lược
Pháp, đã đổ bộ ở gần A-bu-kia, nơi mà một năm trước đây Nen-xơn đã tiêu
diệt hạm đội Pháp. Bô-na-pác lập tức rời Cai-rô cùng với quân đội tiến lên
phái bắc, phía đồng bằng sông Nin. Ngày 25 tháng 7, Bô-na-pác đột kích
và tiêu diệt quân đội Thổ. Gần 15.000 quân Thổ bị chết. Na-pô-lê-ông đã
hạ lệnh không bắt làm tù binh và tàn sát hết. Với giọng chiến thắng, Na-pô-
lê-ông viết: "Trận đánh này là một trong những trận đẹ p nhất mà chưa bao
giờ tôi được thấy 40.000 quân địch không chạy thoát được một". Dường
như cuộc chinh phục của quân Pháp đã được ổn định lâu dài. Một số nhỏ
lính Thổ chạy trốn lên tàu Anh. Mặt biển vẫn luôn luôn thuộc về người
Anh, nhưng đất Ai Cập lại thuộc về quyền lực của Bô-na-pác một cách
vững vàng hơn bao giờ hết.
Bỗng dưng lúc đó một sự cố bất thần xảy ra, không ai lường được. Đã
lâu ngày bị đứt mọi liên lạc với châu Âu, tình cơ qua một từ báo, Bô-na-pác
mới hay rằng trong khi ông ta đi chinh phục Ai Cập thì nước áo, nước Anh,
nước Nga và vương quốc Nap-lơ đã gây lại chiến tranh với nước Pháp. Xu-
vô-rốp đã xuất hiện ở ý để đánh bại quân Pháp và đã thủ tiêu nước Cộng
hoà bên kia rằng núi An-po, Xu-vô-rốp đang tiến đến gần núi An-po và
nước Pháp bị đe doạ; trộm cướp, rối loạn, hoang mang cao độ đang đè lên
