cận. Đạo luật ấy được những người biết rõ mục đích của nó cũng như
những người đến lúc ấy mới biết, biểu quyết một cách rội vã. Không một ai
dám chống lại. Đạo l uật được tức khắc chuyển đến tay Bô-na-pác. Tại sao
Bô-na-pác lại cần phải chuyển hai viện lập pháp đến Xanh Clu trước rồi
mới bóp chết chúng sau? Trong trường hợp này, phải kể đến những ký ức
và những ấn tượng, di sản những năm cách mạng vĩ đại. Trong trí tưởng
tưởng của lớp người ấy, những phút kinh khủng, tuy nay đã xa song vẫn
còn rõ nét, những phút mà đông đảo quần chúng nhân dân ngoại ô, dù đứng
trước bất cứ một bạo lực nào cũng đều chống lại ngay; những phút mà từ
miệng các nghị sĩ bị đe doạ giải tán còn ngân vang câu nói sau đây: "Về
bảo với chúa của ông rằng bọn tôi ở đây là tuân theo ý chí của nhân dân và
bọn tôi sẽ chỉ ra khỏi nơi đây bằng sức mạnh của lưỡi lê"
1. Câu nói của Mi-ra-bô. Ngày 17-6-1789, các đại biểu Đẳng cấp thứ
ba tự tuyên bố họp thành Quốc hội, vì lẽ đẳng cấp này bao gồm 90% dân số
Pháp. Với đường lối cách mạng, họ tự tuyên bố là có quyền lực tối cao.
Ngày 23-6-1789, vua Pháp Lu-i XVI đối phó quyết liệt: y triệu tập hội
nghị, hăm doạ và tuyên bố huỷ bỏ tất cả những quyết nghị của Quốc hội,
rồi ra lệnh cho các đại biểu họp riêng theo đẳng cấp. Tăng lữ và quý tộc
theo lệnh Đẳng cấp thứ ba vẫn ngồi yên tại chỗ. Một viên quan đến nhắc lại
lệnh nhà vua. Đại biểu của giai cấp tư sản bấy giờ là Mi-ra-bô đã thét lên
câu nói nổi tiếng kể trên. Một đại biểu khác là Xi-ay-ét đề nghị: "Vào
chương trình nghị sự đi thôi". Thế là Quốc hội lại tiếp tục làm việc, trước
sự bất lực của nhà vua. ông chúa đã không dám dùng tới lưỡi lê, và chính
những lưỡi lê ấy đã quay lại phá ngục Ba-xti. Người ta cũng còn nhớ nhân
dân đã làm thế nào để kết liễu một chính thể quân chủ già cỗi hàng 1.500
năm, để đè bẹ p bọn Gi-rông-đanh, và lần cuối cùng, vào Tháng Đồng cỏ
năm 1795, nhân dân đã làm như thế nào khi bêu đầu một uỷ viên Hội nghị
Quốc ước Tháng Nóng trên một ngọn giáo và giơ lên cho những kẻ còn lại
trong Hội nghị Quốc ước xem, khiến người họ lạnh toát đi vì khiếp sợ... Dù
có tự tin đến đâu, Bô-na-pác cũng thấy rằng làm ở Pa-ri những điều mà Bô-
na-pác định làm ắt sẽ nguy hiểm, chứ không như làm ở một thị trấn nhỏ,
