cảnh phức tạp, rối bời và ngặt nghèo như vậy, chàng thanh niên người
Coóc, ngoài nghề lính ra chưa hề làm nghề gì khác và cũng chẳng biết gì
hơn, sẽ xoay xở ra sao.
II
Trước hết, Bô-na-pác xúc tiến việc tổ chức chính quyền mới, nghĩa là
việc hợp thức hoá chính quyền chuyên chế của mình. Người ta không thể
không có cảm tưởng khôi hài khi quan sát những cuộc gặp gỡ giữa Bô-na-
pác với những nhà chính trị lỗi thời vào loại Xi-ay-ét, kẻ đã cho rằng mình
là vai trò chính và tự coi mình là sư phụ và quân sư của chàng thanh niên
đó. Na-pô-lê-ông lúc ấy đã coi những nhà chính trị chuyên nghiệp của nước
Pháp trong thời kỳ đó như những kẻ ba hoa lỗi thời, không muốn hiểu rằng
thời của họ đã qua rồi. Còn đối với những người Gia-cô-banh, Bô-na-pác
căm ghét và sợ hãi họ, không bao giờ nói đến anh em Rô-be-xpi-e (mà như
chúng ta biết, trước Bô-na-pác đã có những mối quan hệ cá nhân tốt với
Rô-be-xpi-e em), nhưng hiển nhiên là Bô-na-pác đã hiểu quá rõ giá trị của
những kẻ đã ám hại và cướp quyền của Rô-be-xpi-e. Che đậy những hành
động ám muội của chúng bằng cái tài hùng biện rỗng tuếch, những tên đầu
cơ, những viên chức không tròn nhiệm vụ và những tên tham nhũng trong
bọn Tháng Nóng ấy đã gợi ở Bô-na-pác một cảm giác khinh tởm.
Bô-na-pác giao cho Xi-ay-ét dự thảo một bản hiến pháp mới. Xi-ay-ét
say sưa làm và đề ra được những chương mục quán triệt, kết hợp khéo léo,
nhưng lại quên mất rằng đại bộ phận giai cấp tư sản ở thành thị cũng như ở
nông thôn lúc này đang đòi hỏi một nền an ninh tuyệt đối và đòi hỏi xác
nhận cho họ những quyền lợi trực tiếp liên quan đến quyền tự do thương
nghiệp và công nghiệp, những nông dân hữu sản muốn rằng quyền sở hữu
đất đai vừa mới tậu được của họ phải được bảo đảm một cách hoàn toàn và
vĩnh viễn. Bô-na-pác nhận xét bản dự thảo của Xi-ay-ét là vô lý, chỉ thị cho
Xi-ay-ét và tham gia vào việc "sửa chữa", điều đó khiến Xi-ay-ét hết sức
ngạc nhiên.
Một tháng sau cuộc đảo chính, bản hiến pháp mới được chuẩn bị xong.
Đứng đầu nước Cộng hoà là ba vị Tổng tài, Tổng tài thứ nhất được trao
toàn bộ quyền hạn, và hai vị kia chỉ có quyền tư vấn, không có quyền quyết
