Trong những giấc ngủ của tôi, mẹ sống và giải thích với tôi rằng mẹ sống
ẩn náu tại một xóm làng hẻo lánh trong núi ở đó mẹ ẩn náu vì tình yêu đối
với tôi, ở nhà những người nông dân. Mẹ giải thích rằng mẹ buộc phải ở
đó, rằng mẹ bí mật đến thăm tôi, nhưng nếu có chính quyền nào đó biết mẹ
chưa chết thì sẽ có những hậu quả xấu. Mẹ thật đáng yêu trong các giấc mơ
đó, nhưng có lẽ ít hơn trong cuộc sống, dịu hiền nhưng hơi xa lạ, âu yếm
nhưng không say đắm, trìu mến nhưng với tính nhã nhặn nửa vời và một sự
chậm mồm chậm miệng mà tôi chưa hề thấy ở mẹ người ta đã làm mẹ thay
đổi ở nơi người chết. Trong các giấc mơ đó, mẹ không bao giờ thực sự nhìn
tôi, cái nhìn của mẹ hình như luôn luôn hướng về phía khác, như là về phía
những điều quan trọng bí mật từ nay còn nghiêm trọng hơn con trai mẹ.
Người chết luôn luôn nhìn đi chỗ khác và thật kinh khủng. Và tôi không tự
giấu mình rằng: trong các giấc mơ đó, nếu mẹ còn yêu tôi thì bởi vì xưa kia
mẹ đã từng yêu tôi nhiều đến nỗi bây giờ mẹ không thể yêu tôi nữa, mặc dù
yêu ít hơn. Rồi mẹ lại bảo tôi với một sự bình tĩnh không thể hiểu nổi và
hình như phảng phất ít nhiều trìu mến rằng bây giờ mẹ phải trở về làng nơi
mẹ trốn. Nhưng tất cả đều là điên rồ. Không phải mẹ ẩn náu trong làng mà
là trong lòng đất có mùi của đất. Và sự thật là mẹ không còn nói với tôi
nữa, không còn quan tâm đến tôi nữa. Đó là nỗi cô đơn dễ sợ và ích kỷ của
những người chết đã nằm xuống. Các người không yêu chúng ta nữa,
những người thân đã chết, những người thân không chung thuỷ. Các người
để chúng ta một mình, cô đơn và ngu dốt.
