đó là dấu hiệu chứng tỏ tôi khỏe. Chợt mẹ bảo tôi rằng mẹ thích tôi làm
thầy thuốc, có một phòng khách đẹp về một con sư tử cái bằng đồng và
rằng như thế tôi sẽ hạnh phúc hơn. “Bây giờ mẹ đã chết rồi, mẹ có thể nói
với con điều đó”. Rồi mẹ hỏi tôi xem tôi có nhớ cuộc đi dạo, cái hôm mua
giầy da đanh. Mẹ bảo: “Chúng ta đã hạnh phúc?” Tại sao tôi lại lấy từ túi ra
một cái mũi giả to tướng bằng bìa? Tại sao tôi lại ăn mặc khó coi như một
ông hoàng và tại sao bây giờ mẹ và tôi lại đi ngang nhiên ngoài phố thì thào
lời ngờ vực? Cái mũ kỳ dị của mẹ bây giờ là một vương miện, nhưng cũng
bằng bìa, và một con ngựa ốm đi theo chúng tôi, vừa đi vừa ho và ngã lên
ngã xuống trong đêm ẩm ướt. Một cỗ xe ngựa cổ bong lớp mạ vàng và có
khảm những tấm gương nhỏ, đu đưa và rập rình đằng sau con ngựa ho lao
hiền lành, nó ngã rồi lại đứng lên và kéo cỗ xe ngựa với những cái lắc đầu
từ tốn, và đôi mắt nó mượt mà trông buồn nhưng thông minh. Tôi biết đó là
cỗ xe ngựa vĩnh cửu và đẹp của Đạo luật tinh thần. Bây giờ mẹ tôi và tôi
đang ở trong cỗ xe và chúng tôi nghiêm trang chào đám đông đang cười và
chế nhạo, bởi vì cỗ xe không phải là một chiếc xe tăng sáu chục tấn và đám
đông ném trứng thối vào chúng tôi trong khi mẹ chỉ cho họ những cuộn
giấy thiêng liêng về Mười điều giới luật. Thế rồi, mẹ và tôi khóc. Chợt mẹ
nói: Jérusalem, và con ngựa già ốm yếu trịnh trọng gật đầu, rồi nó quay đầu
về phía chúng tôi, mắt nó rất hiền, và tôi nhắc lại: Jérusalem, và tôi biết
rằng nghĩa của nó cũng là Mẹ, rồi tôi thức giấc và tôi hoảng sợ về sự cô
đơn của tôi.
Người chết có một cái gì đó kinh hoảng, đó là họ rất sống động, rất đẹp
và rất xa xôi. Mẹ quá cố của tôi, mẹ xinh đẹp đến nỗi tôi có thể viết hết
đêm này sang đêm khác để có được sự hiện diện của mẹ bên tôi, nó là hình
dáng uy nghi của cái chết, đi chầm chậm bên tôi, đi một cách đường bệ, che
chở tuy vô tình và bình thản đến dễ sợ, cái bóng buồn bã, dễ thương và xa
xôi, bình thản nhiều hơn buồn, xa lạ nhiều hơn bình thản. Bạn hãy cởi dép
ra vì đây là một nơi thiêng liêng mà tôi bảo là cõi chết.
