CÁC THỂ CHẾ
Thực ra, có một thứ còn tệ hơn cả đánh giá của những người đồng cấp: việc
đưa các hoạt động vào dưới sự kiểm soát của các hệ thống quản lý theo thứ
bậc đã tạo ra một tầng lớp người phán xét mới: tầng lớp quản lý ở trường đại
học, vốn không biết người ta đang làm gì mà chỉ nghe hơi nồi chõ qua
những tín hiệu bề ngoài, lại trở thành những vị trọng tài thực sự.
Những vị trọng tài này không nhận ra rằng các công trình đăng tải trên các
tạp chí “uy tín,” được quyết định thông qua các nhà bình duyệt đồng cấp
theo một quy trình lòng vòng, không hề tương thích với Lindy – chúng chỉ
có nghĩa là một bộ phận nhất định gồm những người có uy quyền (trong
hiện tại) hài lòng với công trình của bạn.
Ngay cả trong trường hợp đó, khoa học cứng
vẫn có thể bền vững trước
những bệnh lý này. Vì thế, chúng ta hãy nhìn sang khoa học xã hội. Vì rằng
những người phán xét duy nhất của một nhà khoa học là những “người đồng
cấp” với anh ta, nên mới tồn tại cái vòng tròn trích dẫn có thể dẫn đến đủ thứ
suy đồi
. Chẳng hạn, kinh tế học vĩ mô có thể là thứ vô nghĩa bởi vì ba hoa
về những thứ vĩ mô vớ vẩn thì dễ dàng hơn là ba hoa về những thứ vi mô vớ
vẩn – có trời mới biết một lý thuyết là đúng hay sai.
Nếu nói điều gì đó điên rồ, bạn sẽ bị coi là kẻ điên. Nhưng nếu bạn tạo ra
một tập thể gồm 20 người chẳng hạn, rồi cùng nhau thành lập ra một học
viện và nói nhăng nói cuội đủ thứ điên rồ được tập thể chấp nhận, thì khi đó
bạn sẽ có “bình duyệt đồng cấp” và có thể bắt đầu vận hành một bộ môn ở
một trường đại học được rồi.
Khi không được kiểm soát (do thiếu da thịt trong cuộc chơi), giới hàn lâm sẽ
có xu hướng tiến hóa thành một trò chơi xuất bản tự trích dẫn mang nặng
tính hình thức.
Giờ đây, khi giới hàn lâm đã biến thành một đấu trường thể thao,
Wittgeinstein đã có một góc nhìn hoàn toàn trái ngược: tri thức là sự đảo
