Như đã nói ở phần Mở đầu 3, trong phần lớn sự nghiệp (đại loại là) hàn lâm
của mình, tôi thường chỉ giữ vị trí làm việc khoảng ba tháng. Ba tháng là đủ
dài để đi đâu đó, nhất là khi New York vào mùa mưa, nhưng đủ ngắn để
không bị hòa tan về mặt cảm xúc và đánh mất sự độc lập tri thức vì sợ bỏ lỡ
một buổi tiệc hay phải ăn một mình. Nhưng một vị trưởng bộ môn (bây giờ
đã “từ chức”) có lần tìm gặp tôi để cảnh báo: “Khi là doanh nhân và tác giả,
anh sẽ được các doanh nhân và tác giả khác đánh giá; tương tự như vậy, ở
đây, trên cương vị một nhà hàn lâm học, anh sẽ được các nhà hàn lâm học
khác đánh giá. Cuộc sống xoay quanh việc đánh giá những người đồng cấp
với mình.”
Tôi phải mất một lúc mới vượt qua được cảm giác kinh tởm này – đến giờ
tôi vẫn chưa thực sự quen với cách làm việc của những kẻ không chấp nhận
rủi ro; họ không nhận ra rằng người khác không giống họ, và cũng không
hiểu điều gì khiến người khác hành xử theo cách riêng của mình. Không,
doanh nhân trên cương vị lànhững người chấp nhận rủi ro không bị tác động
trước sự đánh giá của các doanh nhân khác, họ chỉ bận tâm đến đánh giá của
viên kế toán riêng mà thôi. Họ chỉ cần tránh bị lập hồ sơ về (một số) những
vi phạm đạo đức. Hơn nữa, bạn không những không cần đến sự chấp nhận
của những người ngang hàng với mình, mà bạn còn muốn có sự phản đối
của họ nữa kia (ngoại trừ các vấn đề đạo đức): một nhà giao dịch sàn kỳ cựu
có lần đã chia sẻ kiến thức uyên thâm của mình như sau: “Nếu ở đây người
ta quý mến anh, thì nghĩa là anh đang làm sai rồi đấy.”
Xa hơn:
Có thể định nghĩa chính xác một người tự do là người có số phận không phụ
thuộc trực tiếp hay chủ yếu vào các đánh giá của những người đồng cấp với
họ.
Và với vai trò một người viết, tôi không bị đánh giá bởi những tác giả khác,
những biên tập viên sách, hay những nhà bình sách, mà bởi độc giả. Độc giả
ư? Có thể, nhưng hãy đợi một chút… không phải độc giả của ngày hôm nay.
