DA THỊT TRONG CUỘC CHƠI - Trang 189

quan sát có thể xác minh được: về cơ bản, khoa học mang tính bác bỏ,
không phải mang tính xác minh. Cơ chế bác bỏ này hoàn toàn tương thích
với Lindy; thực ra, nó đòi hỏi sự hoạt động của hiệu ứng Lindy (kết hợp với
nguyên tắc thiểu số). Mặc dù Popper thấy được mặt tĩnh, ông lại không
nghiên cứu phần động, và cũng không nhìn vào khía cạnh rủi ro của mọi
việc. Sở dĩ khoa học phát huy hiệu quả không phải nhờ một “phương pháp
khoa học” đúng đắn nào do những gã mọt sách lập dị sống cô lập tạo ra,
cũng không nhờ vào những “tiêu chuẩn” đã vượt qua một bài kiểm tra tương
tự như bài kiểm tra mắt của Sở Đăng ký Xe Cơ giới; mà nhờ vào các ý
tưởng khoa học chịu tác động của Lindy, tức là phải đối mặt với bản chất
mỏng manh của chính nó. Các ý tưởng cần có da thịt trong cuộc chơi. Như
bạn đã biết, một ý tưởng sẽ thất bại nếu nó không hữu ích, và như vậy nó sẽ
chịu tác động trước sự bác bỏ của thời gian (không phải thứ xu hướng bác
bỏ ngây thơ, tức là tuân theo những hướng dẫn giấy trắng mực đen của
chính phủ). Ý tưởng càng lâu bị bác bỏ, tuổi thọ tương lai của nó càng kéo
dài hơn. Bởi lẽ, nếu đã đọc những phần Paul Feyerabend

276

viết về lịch sử

các khám phá khoa học, bạn sẽ thấy rõ ràng rằng tất cả đều được chấp nhận
trong quy trình – nhưng không phải với sự thử thách của thời gian. Điều này
có vẻ là vô phương đàm phán.

Xin lưu ý, ở đây tôi sẽ thay đổi ý tưởng của Popper; chúng ta có thể thay từ
“thực” (đúng ra là không giả) bằng từ “hữu ích,” hay “không có hại,” thậm
chí là “mang tính bảo vệ người sử dụng.” Vì thế, tôi sẽ có ý kiến khác với
Popper trong điều dưới đây. Để tồn tại, mọi thứ phải làm tốt ở khía cạnh rủi
ro, tức là làm sao để không chết. Theo hiệu ứng Lindy, nếu một ý tưởng có
da thịt trong cuộc chơi, nó sẽ không tham gia vào trò chơi về sự thật mà vào
trò chơi về tác hại. Một ý tưởng sẽ sống sót nếu nó là một nhà quản lý rủi ro
giỏi, tức là nó không chỉ không làm hại chủ nhân mà còn tạo điều kiện cho
sự sống sót của họ – điều này cũng đúng với những niềm tin mê tín đã tồn
tại qua nhiều thế kỷ bởi vì chúng dẫn đến những hành động phòng vệ. Nói
chuyên môn hơn, một ý tưởng cần phải có độ lồi (thăng hoa trong nghịch
cảnh), hoặc ít nhất là góp phần làm giảm tính mong manh ở đâu đó.

Liên Kết Chia Sẽ

** Đây là liên kết chia sẻ bới cộng đồng người dùng, chúng tôi không chịu trách nhiệm gì về nội dung của các thông tin này. Nếu có liên kết nào không phù hợp xin hãy báo cho admin.