THỰC NGHIỆM HAY LÝ THUYẾT?
Các nhà hàn lâm học chia nghiên cứu thành lĩnh vực lý thuyết và lĩnh vực
thực nghiệm. Phương pháp thực nghiệm bao gồm việc nghiên cứu dữ liệu
trong máy vi tính để tìm ra cái mà họ gọi là “có ý nghĩa thống kê,” hoặc làm
một số thí nghiệm trong phòng thí nghiệm với các điều kiện hẹp do họ cố ý
tạo ra. Trong một số ngành nghề (chẳng hạn, y học), các hoạt động tiến hành
trong thế giới thực được gọi là lâm sàng, không được coi là khoa học. Nhiều
lĩnh vực hiện còn thiếu phương diện thứ ba, tức phương diện lâm sàng.
Bởi lẽ, thực ra, theo hiệu ứng Lindy, sự bền vững với thời gian, tức là hoạt
động trong những điều kiện đương đầu với rủi ro, được kiểm chứng thông
qua sự sống sót. Mọi việc là có hiệu quả nếu 1) những người đang làm việc
chấp nhận một số loại rủi ro, và 2) công việc của họ có thể tồn tại qua nhiều
thế hệ.
Và điều đó khiến tôi nhớ đến người bà của mình.
BÀ BẠN VÀ CÁC NHÀ NGHIÊN CỨU
Nếu bạn nghe theo lời khuyên của bà hay những người già, khả năng thành
công sẽ lên đến 90%. Ngược lại, phần vì chủ nghĩa duy khoa học và tình
trạng bán rẻ bản thân trong giới hàn lâm, phần vì thế giới này rất tàn nhẫn,
nên nếu bạn đọc được những gì do các nhà tâm lý học và các nhà khoa học
hành vi viết, khả năng hiệu quả của chúng là dưới 10%, trừ khi chúng cũng
được bà bạn hay các công trình kinh điển nhắc đến, nhưng nếu thế thì bạn
cần đến nhà tâm lý học làm gì?
Mới đây, người ta đã thử nghiên cứu tái
lặp 100 bài báo trong lĩnh vực tâm lý học đăng tải trên các tạp chí “danh
giá” vào năm 2008, và kết quả là chỉ có 39/100 nghiên cứu là có thể tái lặp.
Trong số 39 công trình đó, tôi tin rằng chưa đến 10 công trình là thực sự bền
vững và có thể vượt ra ngoài khuôn khổ thí nghiệm hạn hẹp. Các khiếm
khuyết tương tự cũng được tìm thấy trong lĩnh vực y học và khoa học thần
kinh; tôi sẽ bàn thêm về khoa học thần kinh ở phần sau. (Tôi sẽ bàn sâu hơn
