là lối tiếp cận sử dụng các quy định: Nếu anh làm hại tôi, thì tôi có thể kiện
anh. Điều đó dẫn đến một nền thông luật
phức tạp, mang tính thích nghi,
và cân bằng, được xây dựng từ dưới lên thông qua phương thức thử và sai.
Khi giao dịch, người ta thường thống nhất chọn một địa điểm thuộc khối
Thịnh Vượng Chung (hoặc các vùng đất từng là thuộc địa của Anh) làm nơi
dàn xếp khi xảy ra tranh chấp, bao gồm: Hồng Kông và Singapore ở châu Á,
London và New York ở phương Tây. Thông luật tập trung vào tinh thần,
trong khi các quy định, xuất phát từ tính cứng nhắc của chúng, lại xoay
quanh câu chữ.
Nếu một tập đoàn lớn làm ô nhiễm khu vực bạn đang sinh sống, bạn có thể
cùng với hàng xóm tập hợp nhau lại để kiện họ cho “ra ngô ra khoai” mới
thôi. Một vài vị luật sư tham lam nào đó sẽ chuẩn bị sẵn sàng các thủ tục
giấy tờ. Kẻ thù của tập đoàn đó sẽ vui vẻ góp sức cùng bạn. Và chỉ tính
riêng khoản chi phí khổng lồ có thể phải bỏ ra cho việc dàn xếp vụ kiện
cũng đủ sức ngăn cản hành vi của tập đoàn này.
Nói như thế không có nghĩa là hoàn toàn không nên đưa ra quy định nào.
Một số hiệu ứng mang tính hệ thống có thể cần đến các quy định (ví dụ như
những rủi ro đuôi tiềm ẩn trong những hoạt động tàn phá môi trường, vốn
chỉ bộc lộ khi đã quá muộn). Nếu bạn không thể kiện nó một cách hiệu quả,
thì hãy kiểm soát nó
.
Bây giờ, hãy cân nhắc trường hợp này: thậm chí nếu như các quy định mang
đến một lợi ích nhỏ cho xã hội, thì tôi vẫn thích được tự do ở mức tối đa,
nhưng sẽ chủ động thực hiện các trách nhiệm dân sự, đối diện với số phận
của chính mình, và chịu hình phạt nếu tôi làm hại người khác. Thái độ này
gọi là chủ nghĩa tự do cá nhân có trách nhiệm: khi ra các quy định kiểm
soát, tức là bạn đang tước đi sự tự do của người khác. Một số người cho
rằng tự do là tài sản thiết yếu nhất của con người. Điều đó bao gồm cả quyền
tự do mắc lỗi (những lỗi chỉ gây hại cho bản thân); sự tự do là thiêng liêng
đến nỗi không bao giờ được đánh đổi nó với các lợi ích về kinh tế hay các
lợi ích khác.
