Như chúng ta đã thấy, vấn đề về tính bất đối xứng phức tạp đến nỗi các
trường phái khác nhau lại đưa ra các giải pháp về đạo đức khác nhau. Bây
giờ, chúng ta hãy tìm hiểu về cách tiếp cận trong Kinh Talmud.
RAV SAFRA VÀ NGƯỜI THỤY SỸ
Đạo đức của người Do thái về vấn đề này gần với Antipater hơn là Diogenes
ở chỗ nó cũng nhắm mục tiêu đến sự minh bạch hóa. Không chỉ là sự minh
bạch về thông tin sản phẩm, mà có lẽ phải có cả sự minh bạch về những suy
nghĩ trong đầu, trong thâm tâm của người bán. Giáo sĩ thời Trung cổ Shlomo
Yizhaki (tức Salomon Isaacides), ngày nay được gọi là “Rashi,” kể lại câu
chuyện sau đây. Rav Safra, học giả kiêm nhà giao dịch năng nổ sống vào thế
kỷ 3 ở Babylon, đang bán hàng. Một người mua ghé vào khi ông đang yên
lặng cầu nguyện; người này muốn mua một món hàng với mức giá ban đầu,
nhưng thấy vị giáo sĩ không trả lời, anh ta nâng giá lên. Nhưng Rav Safra
không có ý định bán cao hơn mức giá ban đầu, và ông cho rằng mình phải
tôn trọng ý định ban đầu đó. Câu hỏi đặt ra là: Rav Safra có nghĩa vụ phải
bán với giá ban đầu không, hay ông nên chấp nhận bán ở mức giá cao hơn
kia?
Sự minh bạch hoàn toàn như vậy không phải là phi lý, cũng không phải là
chuyện hiếm gặp trong một thế giới tàn nhẫn của các giao dịch, cũng là thế
giới mà tôi làm việc trước đây. Khi còn là một nhà giao dịch, tôi thường
xuyên phải đối mặt với vấn đề này, và thường thì tôi sẽ đứng về phía hành
động của Rav Safra. Ta hãy cùng suy nghĩ logic một chút. Các bạn hãy nhớ
lại sự tham lam của những người bán hàng ở phần trước trong chương này.
Giả sử tôi muốn bán một thứ gì đó với giá 5 đô-la, nhưng tôi liên lạc với
khách hàng thông qua một người bán hàng, và người bán hàng này quay lại
nói tôi bán với giá 5,10 đô-la. Có điều gì đó kỳ quặc ở con số 10 xu được
thêm vào kia. Đó không phải là cách làm ăn lâu dài. Điều gì sẽ xảy ra nếu
sau đó khách hàng phát hiện ra rằng mức giá đề nghị ban đầu của tôi chỉ là 5
đô-la? Không gì có thể bù đắp được cho cảm giác xấu hổ cả. Hành động bán
đắt đó thuộc cùng nhóm với hành động “nhồi nhét” người khác, khiến họ
