một xã hội cộng sản từ bên trong, nhờ vào hệ thống quản trị mang tính hợp
tác.
Như vậy, chúng ta thực hiện các nguyên tắc đạo đức của mình, nhưng có
một giới hạn – từ sự thay đổi quy mô – mà khi vượt khỏi giới hạn đó, các
nguyên tắc này không được áp dụng nữa. Đó là điều đáng tiếc, nhưng cái
chung thường giết chết cái riêng. Vấn đề mà sau này chúng ta sẽ cùng nhau
lật lại, sau khi bàn sâu hơn về lý thuyết phức hợp
, là: Liệu có thể vừa hợp
đạo đức vừa mang tính phổ quát không. Về lý thuyết là có, nhưng, thật đáng
buồn, trên thực tế lại không phải thế. Bởi lẽ, hễ khi nào cái “chúng ta” trở
thành một câu lạc bộ quá lớn, thì mọi thứ sẽ đi xuống dần, và mỗi người lại
bắt đầu tranh đấu vì lợi ích riêng của mình. Cái trừu tượng là quá trừu tượng
đối với chúng ta. Đó là lý do chính khiến tôi ủng hộ những hệ thống chính
trị bắt đầu từ địa phương và từ đó đi dần lên (cái trớ trêu là, Thụy Sỹ –
những “người Thụy Sỹ” khờ khạo đó – lại là nơi thực hiện mô hình này),
chứ không phải theo chiều ngược lại, vốn đã và đang là mô hình thất bại với
những nhà nước lớn hơn. Mô phỏng hình thức của bộ lạc không phải là điều
không hay – và chúng ta phải hoạt động theo phương thức fractal trong các
mối quan hệ hài hòa có tổ chức giữa các bộ lạc, hơn là gộp chung tất cả các
bộ lạc thành một nồi súp khổng lồ. Xét theo nghĩa này, chế độ liên bang của
Mỹ là một hệ thống lý tưởng.
Sự chuyển hóa quy mô từ cái riêng lên cái chung này là cơ sở đằng sau sự
hoài nghi của tôi về tiến trình toàn cầu hóa không kiểm soát và các nhà nước
tập quyền đa chủng tộc lớn. Yaneer Bar-Yam, nhà vật lý học kiêm nhà
nghiên cứu về sự phức hợp, đã chứng minh một cách thuyết phục rằng
“hàng rào tốt tạo ra hàng xóm tốt” – đây là điều mà “các nhà hoạch định
chính sách” và các chính quyền địa phương không hiểu được về vùng Cận
Đông. Sự chuyển hóa quy mô là rất quan trọng, và tôi sẽ tiếp tục nhắc đi
nhắc lại cho đến khi khản tiếng. Việc xếp người Hồi giáo dòng Shia, người
Thiên Chúa giáo, và người Hồi giáo dòng Sunni vào cùng một chỗ, rồi bảo
họ nắm tay nhau nhân danh sự đoàn kết và tình anh em của nhân loại mà hát
